Ο Toulouse Lautrec στη Θεσσαλονίκη

Πήγε, είδε και σχολιάζει ο MITSARAS

Η πόλη της Θεσσαλονίκης από τις 15/10/2010 έως και τις 31/1/2011, στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών θα φιλοξενεί ένα σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός που δεν είναι άλλο από την έκθεση του μετά – Ιμπρεσιονιστή Γάλλου ζωγράφου Toulouse Lautrec. Το υλικό της έκθεσης περιλαμβάνει πάνω από 170 έργα τα οποία προέρχονται από το Μουσείο Orsay στο Παρίσι, από το Μουσείο Toulouse Lautrec στο Albi καθώς και από το Château du Bosc (έργα και οικογενειακά κειμήλια) στη Naucelle.

Η έκθεση μπορούμε να πούμε πως χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μας μεταφέρει στη ζωή του Lautrec και στις συνθήκες που ο σπουδαίος γάλλος ζωγράφος μεγαλούργησε. Ο Lautrec παρ’ όλο τη δυσπλασία των κάτω άκρων του ως αποτέλεσμα της αιμομιξίας των γονιών του (ο κόμης Alphonse de Toulouse-Lautrec και η μητέρα του κόμισσα Adèle ήταν ταυτόχρονα και πρώτα ξαδέλφια) και το “ιδιαίτερο” παρουσιαστικό του (είχε ύψος μόλις 1,52 μ.) υπήρξε ιδιαίτερα κοινωνικός. Μοιραία λοιπόν, πολλοί από τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστράφηκε κόσμησαν τις αφίσες του. Σύντομα βιογραφικά τους βρίσκονται στο πρώτο μέρος της έκθεσης που μας επιτρέπουν να ρίξουμε μία πιο συγκεκριμένη ματιά στον κοινωνικό και καλλιτεχνικό κύκλο του Toulouse Lautrec. Στον ίδιο χώρο μπορούμε να διαβάσουμε στιγμιότυπα από τη ζωή του συνοδευόμενα από φωτογραφικό υλικό καθώς κι ορισμένες απόψεις του για τη τέχνη. Ταυτόχρονα εκτίθενται προσωπικά αντικείμενα του ζωγράφου όπως τα γυαλιά του, η παλέτα και οι τέμπερες που χρησιμοποιούσε καθώς και κάποια αντικείμενα που είχε φιλοτεχνήσει για παιδιά. Επιπλέον στο πρώτο μέρος της έκθεσης παρουσιάζεται μία μάλλον άγνωστη πτυχή του Lautrec προς το ευρύ κοινό που ήταν η μεγάλη του αγάπη για το καλό φαγητό και ποτό. Ο gourmet λοιπόν Lautrec είχε συντάξει ορισμένες αρχές για τη τέχνη του φαγητού που τις παρουσίαζε στους φίλους του ενώ μία από τις αγαπημένες του ασχολίες ήταν να φτιάχνει διάφορα κοκτέιλ. Για να ικανοποιήσει μάλιστα το πάθος του, ταξίδεψε σε διάφορες χώρες της Ευρώπης (Αγγλία, Ολλανδία κ.ά.) μαζί με τον παιδικό του φίλο Maurice Joyant, ώστε να αναζητήσουν καινούργιες γαστρονομικές αποκαλύψεις. Αποτέλεσμα των ταξιδιών τους υπήρξε το βιβλίο συνταγών, φιλοτεχνημένο ασφαλώς από τον ίδιο τον Lautrec, με τον τίτλο The Art of Cuisine.

Στο δεύτερο μέρος της έκθεσης φιλοξενούνται δεκάδες λιθογραφίες του Toulouse Lautrec όπως και κάποια προσχέδια με μολύβι. Ορισμένες από τις λιθογραφίες είναι ιδιαίτερα γνωστές στο ευρύ κοινό όπως η αφίσα του σπουδαίου τραγουδιστή της εποχής Bruant Aristide, το εξώφυλλο της Καλλιτεχνικής Επιθεώρησης με τίτλο La Revue blanche στην οποία έγραφαν οι σημαντικότεροι καλλιτέχνες και συγγραφείς της Belle Époque, την αφίσα με τον τίτλο Le Divan Japonais όπου απεικονίζονται δύο μούσες του και ταυτόχρονα φίρμες της Μονμάρτης, η διάσημη χορεύτρια Jane Avril τη στιγμή που παρακολουθεί τη τραγουδίστρια Yvette Guilbert (αν και το πρόσωπό της δε φαίνεται στην αφίσα, τα μακριά μαύρα της γάντια αποτελούσαν σήμα κατατεθέν της περσόνας της). Τη παρέα συμπληρώνει ο κριτικός και θεωρητικός της τέχνης Eduoard Dujardin. Στην έκθεση μπορεί κάποιος να δει περισσότερο ή λιγότερο γνωστά έργα του Lautrec όμως στη συντριπτική τους κυκλοφορία κυριαρχεί ως θεματολογία η ξέφρενη ζωή στη Μονμάρτη και οι επώνυμοι ή ανώνυμοι πρωταγωνιστές της. Μπροστά από τον καμβά του πέρασαν γνωστά ονόματα της νύχτας του Παρισιού (όπως π.χ. ο Bruant Aristide) αλλά και άσημες πόρνες για τις οποίες ο Lautrec φαίνεται να έτρεφε βαθιά αισθήματα που ξεπερνούσαν την ανάγκη για αγοραίο έρωτα. Μάλιστα είχε φιλοτεχνήσει κι ένα λεύκωμα όπου τις αποτύπωνε στη καθημερινότητά τους ώστε να δείξει πως ουσιαστικά δε διέφεραν από τις υπόλοιπες “ευυπόληπτες” γυναίκες. Για την ιστορία και μόνο το λεύκωμα αυτό δε παρουσίασε σημαντική εισπρακτική επιτυχία.

Ο Lautrec χρησιμοποιούσε λεπτές γραμμές (επηρεασμένος και από την Ιαπωνική τεχνοτροπία που κέρδιζε έδαφος στην Ευρώπη) ώστε από τη μία να αποδώσει καλύτερα  τη κίνηση και τη φρενίτιδα που επικρατούσε στα καμπαρέ της Μονμάρτης κι από την άλλη την ερωτική νωχελικότητα που απόπνεαν οι θαμώνες τους. Ένας έκδηλος αισθησιασμός είναι διάχυτος παντού στα έργα του που δε μπορεί να μην παρασύρει τον θεατή. Τα έργα του ταυτόχρονα στηλιτεύουν τους εκπροσώπους του αισθητικού κατεστημένου όπως η αφίσα που φιλοτέχνησε το 1896 με τίτλο La vache enragée που συμπεριλαμβάνεται στο κατάλογο της έκθεσης.

Για να κατανοήσουμε ακόμα περισσότερο την αντίληψη που είχε ο Lautrec τόσο για τη τέχνη του όσο και για τα θέματα που κυριαρχούσαν στα έργα του παραθέτω το ακόλουθο απόσπασμα που μπορεί κάποιος να διαβάσει στο χώρο της έκθεσης:

Τα μάτια του, τα οποία ακόμη και κρυμμένα πίσω από ματόγυαλα, μάγεψαν όλους όσους τον γνώρισαν, ήταν μάρτυρες, σκληροί και τρυφεροί, αλλά πάντα αντικειμενικοί της εποχής του. Όπως και ο Degas ζωγράφιζε με τη βοήθεια φωτογραφιών. Η μέριμνά του για απλότητα, ήταν τόσο έντονη που, γι’ αυτόν, δεν μετρούσε η ελαιογραφία, αλλά το σκίτσο, το οποίο αντλούσε από αυτήν. Δεν τον ενδιέφερε ο “πίνακας του σαλονιού” αλλά η αφίσα που θα έβλεπε όλος ο κόσμος. Έτσι, ήταν ο πρώτος που έκανε δημοφιλείς τους τραγουδιστές ή τις χορεύτριες τα πρόσωπα των οποίων εμφανίστηκαν σε όλους τους τοίχους της πρωτεύουσας. Αυτές τις γυναίκες που έκανε διάσημες, δεν τις βλέπουμε παρά μόνο με τα μάτια του.

Πράγματι ο Lautrec εκτός από σπουδαίος ζωγράφος μπορούμε να ισχυριστούμε πως υπήρξε κατά κάποιο τρόπο και χρονικογράφος της καλλιτεχνικής ζωής του Παρισιού. Μάλιστα η επιρροή του σε αυτήν ήταν τέτοια που η τραγουδίστρια Yvette Guilbert αν κι έμεινε δυσαρεστημένη από το λεύκωμα που της φιλοτέχνησε ο γάλλος ζωγράφος (είναι αλήθεια πως τη παρουσίαζε αρκετά γκροτέσκ) δε παραπονέθηκε καθώς γνώριζε πως το λεύκωμα αυτό θα αύξανε τελικά τη φήμη της. Το συγκεκριμένο έργο περιλαμβάνεται στο κατάλογο της έκθεσης.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να σταθούμε στη βαθιά φιλία και αλληλοεκτίμηση που είχε με τον διάσημο εξπρεσιονιστή ζωγράφο Vincent Van Gogh τους οποίους είχε συστήσει ο αδερφός του τελευταίου, Theo. Μάλιστα το 1890, λίγο πριν πεθάνει ο Van Gogh, είχαν κάνει μαζί μία έκθεση ως Ομάδα ΧΧ στη πόλη των Βρυξελλών. Στην ίδια έκθεση ο Βέλγος ζωγράφος Henry de Groux επιτέθηκε φραστικά στον Van Gogh ενώ ο ίδιος απουσίαζε. Ο Lautrec προσβλήθηκε τόσο πολύ από την επίθεση προς τον φίλο του που κάλεσε σε μονομαχία τον de Groux την οποία τελικά απέφυγε ο Βέλγος ζωγράφος. Στην έκθεση μπορεί να δει κάποιος μερικά σκίτσα του Lautrec όπου απεικονίζεται ο Van Gogh χρησιμοποιώντας ως υλικά, κάρβουνο, γραφίτη και μολύβι.

Τελειώνοντας να προσθέσουμε πως στο κέντρο του χώρου όπου διεξάγεται η έκθεση προβάλλεται οπτικοακουστικό υλικό με τη ζωή του ζωγράφου ενώ ανά τακτά χρονικά διαστήματα οργανώνονται μουσικές και γαστρονομικές εκδηλώσεις.

Στα αρνητικά της έκθεσης μπορούμε να πούμε πως συγκαταλέγονται οι θέσεις των ταμπελών δίπλα από κάθε πίνακα. Αν και είναι επεξηγηματικές βρίσκονται αρκετά χαμηλά σε σχέση με το κάθε έργο με αποτέλεσμα να χρειάζεται κάποιος, ακόμα και μετρίου αναστήματος, να σκύβει ώστε να διαβάσει το περιεχόμενό τους. Πιθανότατα να τοποθετήθηκαν με αυτόν τον τρόπο για λόγους εργονομίας ωστόσο δεν απέφυγα έναν ελαφρύ πόνο στον αυχένα. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό για να μου αφήσει τελικά κακές εντυπώσεις.

Η έκθεση που γίνεται στο Τελλογλειο Ίδρυμα Τεχνών είναι ένα σημαντικό εικαστικό γεγονός της Θεσσαλονίκης που δε πρέπει να αφήσει κανέναν αδιάφορο. Απλά αδειάστε το κεφάλι σας από οτιδήποτε σας απασχολεί και ξεχυθείτε μέσω της βιωματικής τέχνης του Lautrec, στα καμπαρέ της Μονμάρτης με τις αισθησιακές τραγουδίστριες και τους ακροβάτες. Με τις χορεύτριες του καν-καν και τους κλόουν. Μεθύστε με άφθονο αψέντι και ερωτοτροπήστε με τις φιλήδονες πόρνες.

Σημείωση: Η έκθεση του Toulouse Lautrec φιλοξενείται στον πρώτο όροφο. Στο δεύτερο και τρίτο όροφο πραγματοποιείται ταυτόχρονα έκθεση με 150 χαρακτικά του Δημήτρη Γαλάνη. Η θεματολογία περιλαμβάνει Αναπαραστάσεις Ζώων, Τοπία, Νεκρή Φύση καθώς και θέματα από τη Μυθολογία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχουν τα Ερωτικά Ειδύλλια καθώς και τα Γυμνά του αποπνέοντας έναν έντονο ερωτισμό. Αν και το μεγαλύτερο εικαστικό γεγονός είναι η έκθεση του Toulouse Lautrec αξίζει κάποιος να αφιερώσει αρκετό χρόνο και στα χαρακτικά του Δημήτρη Γαλάνη.

Χρήσιμος Σύνδεσμος: http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=558&eventid=540

http://wp.me/sPn6Y-14790

Ετικέτα: Έκθεση Ζωγραφικής, Δημήτρης Γαλάνης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Toulouse Lautrec

Posted in: Ελλάδα, Πολιτισμος