O Καρυοθραύστης του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι

Αφιερωμένο στη Γιάνκα και στη mitera

Για τον Καρυοθραύστη…

Είναι το 3ο και τελευταίο μπαλέτο που έγραψε ο Pyotr Ilyich Tchaikovsky, σε δύο πράξεις. Η πρεμιέρα δόθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1892, στο θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης. Είναι βασισμένο πάνω σε μια διασκευή ενός θέματος του E.Τ.A. Hoffman, που αναφέρεται σε ένα παιδικό Χριστουγεννιάτικο πάρτι. Σ΄ αυτό το έργο, το οποίο ο συνθέτης έγραψε στο τέλος της ζωής του, δεν φαίνεται καθόλου η δυστυχία που τον βασάνιζε εκείνη την εποχή. Αντιθέτως, από τη μουσική βγαίνει μια μοναδική αίσθηση ξεγνοιασιάς και αθωότητας. Τον Απρίλιο του 1892, όταν προσπαθούσε να ολοκληρώσει την 1η πράξη, έμαθε τα δυσάρεστα νέα του θανάτου της αδελφής του Αλεξάνδρας.

Όταν ο Tchaikovsky έγραψε αυτό το έργο, ποτέ δεν πίστεψε στην αξία του, όπως ο ίδιος ομολόγησε αργότερα. Η μικρή του εισαγωγή είναι αυτή που δημιουργεί τις συνθήκες για τη νοητή ανάπλαση του κόσμου των παραμυθιών. Ο Καρυοθραύστης παρουσιάστηκε μαζί με το έργο Lolanthe (κι αυτό του Tchaikovsky) και έκανε μια αποτυχημένη πρεμιέρα. Ο Τσάρος τίμησε τη γενική πρόβα με την παρουσία του, εκφράζοντας την ευχαρίστησή του με ό,τι είδε. Ο συνθέτης έγραφε την επόμενη ημέρα:

«Ο Μεγαλειότατος ευχαριστήθηκε πολύ χτες.  Ζήτησε επιμόνως να καθίσω στο θεωρείο μαζί του, γεμίζοντας με κολακευτικά σχόλια». Το κοινό της πρεμιέρας ήταν λιγότερο οξυδερκές από τον Τσάρο. Οι κριτικοί ήταν φειδωλοί στους χαρακτηρισμούς τους, διαπιστώνοντας «έλλειψη δημιουργικότητας και φαντασίας στο νέο μπαλέτο». Την αποτυχία διαπίστωσε και ο αδελφός του Πιότρ, ο Μόδεστος, σημειώνοντας: «Η ντελικάτη ομορφιά του μπαλέτου δεν άγγιξε το κοινό με το πρώτο άκουσμα». Κάτι σχετικό έγραψε κι ο ίδιος ο συνθέτης: «Αυτό μου είναι εντελώς αδιάφορο. Δεν είναι η πρώτη φορά, άλλωστε. Γνωρίζω, όμως, πως στο τέλος θα δικαιωθώ».

Πολλές υποθέσεις έχουν γίνει, χωρίς να βγει σίγουρο και ασφαλές συμπέρασμα, για το τι ήταν αυτό που προκάλεσε την αποτυχία της πρεμιέρας. Ένα στοιχείο ήταν η ασθένεια του χορογράφου Marius Petipa, του οποίου η εντυπωσιακή χορογραφία είχε συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στο θρίαμβο της Ωραίας Κοιμωμένης, δύο χρόνια νωρίτερα. Αυτή τη φορά ο Πετιπά είχε ακυρώσει τη συμμετοχή του στον Καρυοθραύστη λόγω της ασθένειάς του. Αποτέλεσμα της αποχής του Πετιπά ήταν η αποδυνάμωση του σεναρίου και της μουσικής από την ατελή χορογραφία, στοιχεία αλληλένδετα σε ένα μπαλέτο.

Μερικοί είπαν πως η πρεμιέρα απέτυχε εξαιτίας της μητριαρχικής φιγούρας που έβγαινε μέσα από τη Νεραϊδοβασίλισσα. Ήταν και η χορεύτρια με το σχετικό ρόλο, που εξέτεινε τη δραματική έκφραση του ρόλου της στα άκρα. Τα παιδιά που συμμετείχαν στη σκηνή φάνηκαν να κινούνται απροσδιόριστα πάνω στη σκηνή. Το ρωσικό κοινό γνώριζε πολύ καλά τι ήταν καλό και τι κακό, σε τέτοιες περιπτώσεις.

Όποια κι αν ήταν η αιτία, το έργο απέτυχε να σαγηνεύσει το μάτι και το αυτί του κοινού της εποχής, σε αντίθεση με τα δύο μπαλέτα που προηγήθηκαν: τη Λίμνη των Κύκνων και την Ωραία Κοιμωμένη. Σήμερα πιστεύουμε πως ο Καρυοθραύστης είναι έργο πλούσιο σε μελωδία και ρυθμό, άψογο από τεχνική άποψη, με πολλά καλοβαλμένα δραματικά στοιχεία. Τότε στην Αγία Πετρούπολη το μπαλέτο έκανε μόλις 14 παραστάσεις, ενώ πέρασαν 27 ολόκληρα χρόνια για να ανέβει στη Μόσχα.

Πέρασαν 40 χρόνια για να φτάσει στο Λονδίνο, το 1932, και χρειάστηκε ακόμη 10 για τις ΗΠΑ! Σήμερα  δεν περνούν Χριστούγεννα χωρίς τη μουσική του Τσαϊκόφσκι, χωρίς τον Καρυοθραύστη.

Υπόθεση

Το μπαλέτο μας φέρνει σε μια μικρή γερμανική πόλη παραμονή Χριστουγέννων. Η αυλαία σηκώνεται στο στολισμένο σπίτι του Herr Stahlbaum. Βλέπουμε τους καλεσμένους να έρχονται για το χριστουγεννιάτικο πάρτι. Ανάμεσά τους και ο Dr Drosselmeyer, ο νονός της Clara Stahlbaum. Είναι ένας μυστηριώδης άνθρωπος, εφευρέτης κινουμένων παιχνιδιών.

Οι καλεσμένοι –γονείς και παιδιά- χορεύουν και στη συνέχεια μοιράζονται τα δώρα. Η Clara παίρνει από το νονό της ένα μεγάλο στρατιώτη, που λειτουργεί σαν καρυοθραύστης. Το εντυπωσιακό δώρο προκαλεί τη ζήλια του αδερφού της, Franz, ο οποίος σε κάποια στιγμή το αρπάζει και, στο κυνήγι που ακολουθεί, σπάει το σαγόνι του καρυοθραύστη.

Όταν το πάρτι τελειώνει και οι καλεσμένοι φεύγουν, η Clara μπαίνει στο ήσυχο σαλόνι για να κοιμίσει τον καρυοθραύστη. Καθώς το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα, το κορίτσι αποκοιμιέται και μεταφέρεται σε έναν παραμυθένιο κόσμο. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγαλώνει μαγικά, όλα τα παιχνίδια –ανάμεσά τους και ο καρυοθραύστης- ζωντανεύουν και ρίχνονται στη μάχη με μεγάλα ποντίκια που εισβάλλουν στο δωμάτιο. Τελικά ο καρυοθραύστης κερδίζει τη μάχη και μεταμορφώνεται σε έναν πανέμορφο πρίγκιπα.

Φυσικά, ο Dr Drosselmeyer είναι υπεύθυνος για όλες αυτές τις μεταμορφώσεις και τώρα στέλνει τη Clara και τον Πρίγκιπα-Καρυοθραύστη σε ένα μαγικό ταξίδι. Περνούν μέσα από ένα χιονισμένο δάσος, όπου χορεύουν οι χιονονιφάδες, ενώ στη δεύτερη πράξη φθάνουν στο εσωτερικό ενός τεράστιου κουτιού με ζαχαρωτά, όπου συναντούν τη Νεράιδα των Ζαχαρωτών (Sugarplum Fairy). Αφού χορέψουν όλα τα ζαχαρωτά του Βασιλείου των Ζαχαρωτών, η Clara και ο Καρυοθραύστης μπαίνουν σε ένα έλκηθρο που τους οδηγεί πίσω στο σπίτι.

Καθώς ο μαγικός αυτός κόσμος μένει πίσω, η Clara ξυπνά στο σαλόνι κρατώντας τον Καρυοθραύστη στην αγκαλιά της.

Μερικές Πληροφορίες για τη Συγκεκριμένη Εκτέλεση:

Θεωρείται μία από τις κορυφαίες εκτελέσεις του φημισμένου μπαλέτου του Pyotr Ilyich Tchaikovsky. Η παράσταση ανέβηκε από το American Ballet Theatre, το 1977 σε σκηνοθεσία του Tony Charmoli. Στο ρόλο του Καρυοθραύστη ο Mikhail Baryshnikov, στο ρόλο της Clara Stahlbaum η Gelsey Kirkland ενώ στον ρόλο του Dr Drosselmeyer, ο Alexander Minz. Αναλυτικά η κατανομή των ρόλων:

Mikhail Baryshnikov: Nutcracker / Prince

Gelsey Kirkland: Clara

Alexander Minz: Dr. Drosselmeyer

Ο υπόλοιπος θίασος κατά αλφαβητική σειρά:

Victor Barbee: Waltz Soloist – ‘Waltz of the Flowers’

Warren Conover: Fritz (Clara’s Brother) / Shepherd Dancer

George De La Pena: Waltz Soloist – ‘Waltz of the Flowers’

Nanette Glushak: Waltz Soloist – in ‘Waltz of the Flowers’

Rodney Gustafson: Court Buffoon

Áurea Hammerli: Shepherd Dancer

Cynthia Harvey: Snowflake Lead Girl

Roman L. Jasinski: Russian Dancer

Marie Johansson: Waltz Soloist – in ‘Waltz of the Flowers’

Charles Maple: Court Buffoon

Jolinda Menendez: Snowflake Lead Girl / Spanish Dancer

Hilda Morales: Chinese Dancer

Εύχομαι σε όλους τους αναγνώστες του μπλογκ καλές γιορτές. Τουλάχιστον να μη μας πάρουν τη Μουσική καθώς έτσι η ζωή θα γίνει ένα τεράστιο λάθος.

Πηγές:

http://www.dance-with-me.net/?p=40

http://www.paidika.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1796&Itemid=396

MITSARAS on -Ho, Ho, Ho- Christmas Mode

http://wp.me/s1pa1c-18349

Ετικέτα: Ballet, Gelsey Kirkland, Mikhail Baryshnikov, Pyotr Ilyich Tchaikovsky, The Nutcracker

Posted in: Πολιτισμος