Κοινωνικό κράτος, νεοφιλελευθερισμός και ένα… κουίζ

του Ιουλιανού

Ακολουθεί μία αξιοπρόσεκτη ανάλυση για το κοινωνικό κράτος και το νεοφιλελευθερισμό. Μία ομιλία, κατά την παρουσίαση του βιβλίου «Το τέλος του κοινωνικού κράτους» (Α.Μητρόπουλος, εκδόσεις Λιβάνη), της οποίας ο εμπνευστής αποτελεί… έκπληξη για το τέλος.

Εάν κάποιος πολίτης της Μιανμάρ μετά την τεράστια φυσική καταστροφή παρακολουθήσει μια συζήτηση ευρωπαϊκού επιπέδου για το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, για  το κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη, άρα και στην Ελλάδα θα εκπλαγεί. Θα του φανούν πολυτελή όλα όσα λέγονται σε σχέση με τα προβλήματα του Ευρωπαίου εργαζόμενου, του Ευρωπαίου άνεργου, του Ευρωπαίου συνταξιούχου.

Όμως για τον πολίτη της Ελλάδας, για τον πολίτη της Ευρώπης το μείζον πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα είναι η αντοχή του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου. Δηλαδή η αντοχή των κατακτήσεων της Ευρώπης κυρίως από την περίοδο που ξεκινά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου μέχρι τις μέρες μας, μέχρι την αυγή του 21ου αιώνα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι να αντέξει το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος απέναντι στις τεράστιες πιέσεις που ασκεί η εξέλιξη των δημογραφικών και δημοσιονομικών μεγεθών.

Η δημογραφική και δημοσιονομική κρίση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα για όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες φυσικά και για την ελληνική. Στην πραγματικότητα το ζητούμενο είναι να απαντήσουμε στο ερώτημα αν μπορεί να συμφιλιωθεί και να συνυπάρξει το κοινωνικό κεκτημένο της ευρωπαϊκής ηπείρου, της γηραιάς ηπείρου με τα νέα δεδομένα της παγκόσμιας οικονομίας, με το νέο τοπίο που έχει διαμορφωθεί διεθνώς ύστερα από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τη διαμόρφωση ενός μονοπολικού κόσμου στον οποίο επικρατεί δυστυχώς μια μονοδιάστατη αντίληψη για την οικονομία, την οικονομική ανάπτυξη, τις διεθνείς σχέσεις, την ασφάλεια, τα δικαιώματα.

Το στοίχημα της ευρωπαϊκής ηπείρου είναι να απαντήσει θετικά. Να μπορέσει να διασφαλίσει τη συνέχεια και την ανανέωση και την ολοκλήρωση σε χώρες όπως η Ελλάδα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου στο πλαίσιο μιας σύγχρονης ανταγωνιστικής οικονομίας που μπορεί να αντεπεξέλθει στις πιέσεις μιας αγοράς, η οποία κυριαρχείται από νόμους που σε πολύ μικρό βαθμό μπορούν να επηρεάσουν οι πολίτες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εάν η ευρωπαϊκή αντίληψη για το κοινωνικό κράτος, την κοινωνική συνοχή και το μοντέλο ανάπτυξης κλονιστεί, εάν η Ευρώπη στην οποία αυτή τη στιγμή κυριαρχούν συντηρητικού χαρακτήρα κυβερνήσεις, στην συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών- στα 23 από τα 27 κράτη μέλη κυριαρχούν δυνάμεις οι οποίες γενικά μπορούν να χαρακτηριστούν συντηρητικές, δεξιές με βάση την τυπολογία των πολιτικών κομμάτων- αν προσχωρήσει στην αντίληψη ότι το μέλλον της ευρωπαϊκής οικονομίας, το μέλλον της ανάπτυξής της, της ανταγωνιστικότητάς της, βρίσκεται στην κατάργηση των εγγυήσεων του κοινωνικού κράτους και όχι στη διατήρηση και την προσαρμογή στα νέα δεδομένα, τότε η Ευρώπη θα πάψει να είναι μια ήπειρος πολιτισμού, θα πάψει να είναι η ήπειρος της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, θα πάψει να είναι η ήπειρος των μεγάλων πνευματικών δημιουργών, η ήπειρος τελικά της ελευθερίας όπως την ζήσαμε την τελευταία περίοδο που περιέγραψα προηγουμένως.

Όλα αυτά τα θέματα που απασχολούν καθέναν στην Ευρώπη εμφανίζονται με οξύτερο μερικές φορές πιο πρωτόγνωρο και απλουστευτικό τρόπο στη χώρα μας. Γιατί στη χώρα μας δεν ολοκληρώθηκε ποτέ το κοινωνικό κράτος όπως συνέβη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αν και σε όλες τις χώρες υπάρχουν παράπονα, σε όλες τις χώρες υπάρχουν αντιφάσεις, σε όλες τις χώρες υπάρχουν προβληματισμοί αντίστοιχοι με τους δικούς μας. Έχει νόημα στις μέρες μας να προστατεύσουμε τα μεγάλα δημόσια συστήματα; Το δημόσιο σύστημα υγείας, το δημόσιο σύστημα παιδείας, το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης; Έχει σημασία να συγκροτήσουμε και στην Ελλάδα ένα πραγματικό δημόσιο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας εγκαθιδρύοντας το εγγυημένο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα; Ή πρέπει να προσχωρήσουμε στην αντίληψη ότι η «απελευθέρωση» των εργασιακών σχέσεων, χρησιμοποιώ τον όρο απελευθέρωση εντός εισαγωγικών η προσχώρηση στη λογική της φλεξικούριτι, της ευελιξίας με ασφάλεια όπως λέγεται, είναι μονόδρομος γιατί μας τον επιβάλλει η Ε.Ε. και γιατί η συμμετοχή της Ελλάδας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ουσιαστικά καθιστά απαγορευτική κάθε αντίσταση στην ιδέα που θέλει τις εργασιακές σχέσεις εγγυημένες, νομικά προστατευμένες. Που θέλει το θεσμό της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης και των κλαδικών συμβάσεων να είναι κυρίαρχος μέσα στην αγορά εργασίας;

Πιστεύουν πολλοί και ορισμένοι καλόπιστα ως θύματα μιας ιδεοληπτικής συντηρητικής αντίληψης, ότι το κοινωνικό κράτος είναι ένα μεγάλο ίδρυμα. Είναι μια χοάνη που απορροφά πόρους από την οικονομία από την ιδιωτική οικονομία, που απορροφά δημόσιους πόρους και τους μοιράζει μέσα από ένα σύστημα μεταβιβαστικών πληρωμών σ’ αυτούς που έχουν ανάγκη χωρίς να έχουν συμβολή στην εθνική παραγωγικότητα ή στην ίδια την αύξηση, τη διαμόρφωση και την αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Αυτή είναι μια τραγικά εσφαλμένη τυφλή προσέγγιση. Το κοινωνικό κράτος δεν είναι ένα σύστημα παροχών, ούτε καν μόνο ένα σύστημα αναδιανομής πόρων, άρα και αναδιανομής του κοινωνικού πλεονάσματος. Δεν είναι ένα σύστημα που διασφαλίζει κατά κάποιο τρόπο την κοινωνική συνοχή τείνοντας προς κάποιες μορφές κοινωνικής δικαιοσύνης ή μάλλον μείωσης της κοινωνικής αδικίας. Είναι, πρέπει να είναι, ένα ολοκληρωμένο μοντέλο ανάπτυξης που δημιουργεί πλούτο, εθνικό και κοινωνικό πλούτο, που παράγει ευκαιρίες απασχόλησης, που προσφέρεται για νέες επενδύσεις, άρα πρέπει να συνεννοηθούμε πρώτα μεταξύ μας λέγοντας ότι αυτό που ονομάζουμε κοινωνικό κράτος δεν είναι μια παθητική διαδικασία απορρόφησης και διανομής ή έστω αναδιανομής πόρων, αλλά είναι ένα μεγάλο πεδίο δημιουργίας, ανάπτυξης, πλούτου και άρα εθνικής ανταγωνιστικότητας μέσα στο σύγχρονο κόσμο. Αυτό μας επιτρέπει με μεγαλύτερη ασφάλεια, με μεγαλύτερη βεβαιότητα να δώσουμε απαντήσεις στα ερωτήματα που έθεσα προηγουμένως.

Άρα το κοινωνικό κράτος είναι στο επίκεντρο του οικονομικού προβλήματος της χώρας, του προβλήματος των νέων ανισοτήτων, του προβλήματος της εισοδηματικής ανεπάρκειας. Αν λειτουργούσε το κοινωνικό κράτος το εισόδημα θα μπορούσε να αυγατίσει, θα μπορούσαμε να έχουμε αντιμετωπίσει τα θεμελιώδη προβλήματα της λεγόμενης γενιάς των 700 ή 600 ή 500 ευρώ. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε πιο σοβαρά για αυτό που λέγεται εγγυημένο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης και αυτό φαίνεται πια σε όλα τα γήπεδα στα οποία δοκιμάζεται η αντοχή του κοινωνικού κράτους και είδαμε, ιδίως ο Αλέξης έχει αφιερώσει πολύ ωραίες σελίδες του βιβλίου του, ότι αυτό πια εμφανίζεται παντού ως μια Λερναία Ύδρα που συνεχώς εμφανίζει ένα νέο κεφάλι, ένα νέο μέτωπο. Το μέτωπο της υγείας είναι διαρκώς ανοιχτό, το κοινωνικοασφαλιστικό το ζήσαμε στο πετσί μας με ένα νόμο τυφλό που δεν λύνει κανένα πρόβλημα, που δημιουργεί κοινωνικοασφαλιστική ανασφάλεια χωρίς να προσφέρει τίποτα στο αναλογιστικό και δημοσιονομικό πρόβλημα του ασφαλιστικού μας συστήματος. Μια μεγάλη τρύπα στο νερό στο οποίο θα πέσει όλο το σύστημα εάν δεν αντιληφθούμε ότι το πρόβλημα δεν είναι πρόβλημα δήθεν αυξημένων δαπανών, αλλά τραγικών μειωμένων εσόδων, και βέβαια το ίδιο το βλέπουμε κάθε φορά που προκύπτει οποιοδήποτε θέμα λειτουργίας του κοινωνικού κράτους.

Εάν κυριαρχήσει στη χώρα μας η αντίληψη ότι η κατάργηση του ατομικού και του συλλογικού εργατικού δικαίου, η κατάργηση των εγγυήσεων που περιβάλλουν τον εργαζόμενο είναι η μόνη λύση για να απελευθερώσουμε τις αγορές εργασίας και να αυξήσουμε την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής κοινωνίας, τότε θα έχουμε οδηγηθεί σε μια κατάσταση βαρβαρότητας, θα έχουμε ουσιαστικά καταργήσει την δυνατότητα της Ελλάδας να λειτουργήσει πράγματι ανταγωνιστικά με ένα σύγχρονο μεταβιομηχανικό μοντέλο το οποίο βασίζεται στην ποιότητα, στη γνώση, στην επωνυμία των προϊόντων και των αγαθών και των υπηρεσιών και θα έχουμε προσχωρήσει στην αντίληψη ότι η Ελλάδα θα βρει τη μοίρα της ανταγωνιζόμενη το κοινωνικό ντάμπινγκ, το χαμηλό εργασιακό κόστος, όχι των γειτονικών χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αλλά των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας και ιδίως της Κίνας.

Σε αυτά τα θεμελιώδη ερωτήματα νομίζω ότι χρειάζεται μια καθαρή απάντηση και μια όσο γίνεται μεγαλύτερη  κοινωνική συναίνεση. Εις πείσμα όσων εκφράζουν συντηρητικές ή νεοφιλελεύθερες ιδέες, ή ένα περίεργο και αντιφατικό κράμα συντηρητισμού και νεοφιλελευθερισμού.

Ο καλά αμειβόμενος και σίγουρος εργαζόμενος, ο εκπαιδευμένος εργαζόμενος, το διανοητικό κεφάλαιο που υπάρχει μέσα στο χώρο της εργασίας, είναι αν θέλετε η βασική πηγή πλούτου μαζί με τη γη, και αυτό πρέπει να το διαφυλάξουμε, πρέπει να το προστατέψουμε, πρέπει να το καταστήσουμε αντικείμενο κοινής ευαισθησίας για το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων.

Και νομίζω ότι μόνο έτσι μπορούμε να συγκροτήσουμε το μέτωπο για το οποίο μίλησα προηγουμένως, το μέτωπο προστασίας των κοινωνικών κατακτήσεων, όχι συντεχνιακού ή πελατειακού χαρακτήρα, δεν είναι πρόβλημα συνδικαλιστικών ηγεσιών και εκπροσωπήσεων, αλλά με την έννοια της λαϊκής αγωνίας και της λαϊκής κατάκτησης.

Μπορεί αλήθεια κάποιος να διαφωνήσει με την παραπάνω ανάλυση;

Και κυρίως έχει κανείς τα κότσια να επιχειρηματολογήσει εναντίον του Συνταγματολόγου Αντιπροέδρου Β΄ υπουργού οικονομικών και ρήτορα Ευάγγελου Βενιζέλου όπου και ανήκει το κοπυράιτ της παραπάνω ανάλυσης;

Zaphod, για την τεχνική βοήθεια

Short URL: http://wp.me/p1pa1c-cMB

Ετικέτα: Απάτη, Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιουλιανός, Κουίζ, Κοινωνικό Κράτος, Νεοφιλελευθερισμός, Σοσιαλδημοκρατία

Posted in: Ελλάδα, Ιδέες, Πολιτισμος, Πολιτική