'Ενα πάρτυ που δεν έγινε ποτέ στην υπνούπολη

6 χρόνια πριν, κανείς δεν φανταζόταν το θέαμα που θα συναντούσε κάποιος στο Δήμο Αχαρνών. Γιατι 6 χρόνια πριν, η κτηματαγορά έτριβε τα χέρια της με τις διαμορφούμενες αξίες γης, επιχειρήσεις έτριβαν τα χέρια τους για τη μεγάλη μπίζνα που έβλεπαν μπροστά τους, και πολλοί εν δυνάμει μικροιδιοκτήτες, περίμεναν με αγωνία την μέρα που θα παίρναν στα χέρια τους τα κλειδιά του πολυπόθητου διαμερίσματος, που θα ήταν το ξεκίνημα μιας νέας ζωής η οποία θα θύμιζε ολίγον τι, από American dream.
Καλώς ήλθατε στο Ολ. Χωριό, μια μοναδική, αν και ξεχασμένη περίπτωση στην καθημερινή ζωή της πρωτευουσας. Ο Σχολιαστής Χωρίς Σύνορα iguana, κατέφτασε εκεί, περιμένοντας να βρεί τα αποκαίδια από το μεγάλο πάρτυ, μόνο και μόνο για να ανακαλύψει ότι το πάρτυ αυτό, δεν έγινε ποτέ…

Γιατί μοναδική ή περίπτωση;

Η περίπτωση του ολυμπιακού χωρού είναι μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα.  Συνοπτικά, πρόκειται για τον σχεδιασμό, μιας πρότυπης πόλης, προοριζόμενη για 10.000 άνθρωπους με την συνδυασμένη συμμετοχή δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, συμεριλαμβανομένου και του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας. Είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που επιχειρείται σχεδιασμένα κάτι τέτοιο,ακολουθώντας ένα πρότυπο κατοίκησης που συνήθως απαντάται στην Ευρώπη. Δηλαδή την οργανωμένη κατοίκηση, για (κυρίως) εργαζόμενα κομμάτια του πληθυσμού. Στο Ολυμπιακό χωριό εγκαταλείπεται το μοντέλο της αντιπαροχής, για χάρη μιας κίνησης που έχει Ευρωπαικό αέρα. Δέκα χιλιάδες άνθρωποι, που προήλθαν από κλήρωση, άγνωστοι μεταξύ τους, ήρθαν σε ένα πρωτοδοκιμαζόμενο μοντέλο να συνθέσουν μια νέα πόλη. Ακριβώς λόγω της φιλοδοξίας του εγχειρήματος, οι προσδοκίες ήταν μεγάλες τόσο από τους υποψήφιους κατοίκους , όσο και από τον χώρο της κτηματαγοράς. Σε μεγάλα κομμάτια της αρθρογραφίας του 2000 όλοι μιλάγαν με θαυμασμό για τον μελλοντικό πρότυπο οικισμό. Εκθείαζαν το διπλάσιο αντισεισμικό συντελεστή, τη δικτύωση με οπτικές ίνες, και τις εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας. Από τότε όμως ξέχναγαν ένα μικρό παράγοντα. Ότι σε μια πόλη, οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν γνωριστούν μεταξύ τους.

Τα προβλήματα, μετά τον αρχικό ενθουσιασμό των νέων κατοίκων άρχιζαν να εμφανίζονται εξώφθαλμα, και παραπέμπουν ευθέως σε σχεδιαστικές και διοικητικές αστοχίες, που αφορούν κυρίως τη χρήση του δημόσιου χώρου, ή πιο σωστα, την απαξίωση του δημόσιου χώρου και της δημόσιας ζωής, την απουσία κοινωνικών υποδομών και σημείων αναφοράς, ώστε σε αυτή την περιοχή των 2292 διαμερισμάτων να μπορούσε να αναπτυχθεί κάποιου είδους κοινωνική συνοχή.  Χαρακτηριστικά, ο πρόεδρος του συλλόγου κατοίκων του Ολ. Χωριού αναφέρει το 2007 για τους κατοίκους της νέας πόλης: « Τους βάλαμε σε καλά σπίτια, σε καλά μπετά, σε καλούς δρόμους, σε 211 στρέματα πρασίνου. Αλλά δεν φτάνουν αυτά. Η πόλη πρέπει να ζήσει. Πρέπει να χτυπήσει η καρδιά της στην πλατεία.(…)Οι άνθρωποι πρέπει να γνωριστούν μεταξύ τους.» Έτσι στο Ολ. χωριό απουσιάζουν πλήρως κοινωνικές υπηρεσίες και στοιχειώδεις χώροι κοινωνικής συγκέντρωσης , όπως αγορές, καφενεία θέατρα ή κινηματογράφοι, ακόμα και καταστήματα. Είναι μια έκταση με σπίτια, ας μην παει όμως το μυαλό σας στο Π. Ψυχικό. Εδω δεν κυκλοφορούν νεόπλουτοι. Το πρόβλημα είναι όμως ότι δεν κυκλοφορούν ούτε οι κάτοικοι. «Εκεί (σ.σ. στην Πετρούπολη) πίνω τον καφέ μου, εκεί βρίσκω ανθώπους που ξέρουν εμένα και τα προβλήματα μου», απαντάει κάτοικος όταν τον ρωτάνε γιατί φεύγει συνεχώς από το σπίτι του στο Ο.Χ.

Βέβαια κοινωνιολογικές μελέτες, κατά την υλοποίηση του προγράμματος δεν έλειψαν.  Ήδη από τον Σεπτέμβρη του 2002, είχαν κατατεθεί δύο. Η πρώτη προέβλεπε την κατασκευή όλων των αναγκαίων υποδομών για την εγκατάσταση και λειτουργία των εξυπηρετήσεων που υπάρχουν σε οποιαδήποτε πόλη ή συνοικία 10.000 κατοίκων. Η δευτερη ήταν ένα προγραμμα με κυρια στόχευση την ανάπτυξη κάθε μορφής συλλογικών δραστηριοτήτων για τη δημιουργία κοινωνικής συνοχής στον πληθυσμό. Και τα δύο προγράμματα ουδέποτε υλοποιήθηκαν, ενώ ο μοναδικός κοινωνιολόγος, κος Ζήσης Θέος, υπέυθυνος τους κοινωνικού προγράμματος του Ο.Χ. απολύθηκε. Η αιτία της απόλυσης του δεν του ανακοινώθηκε ποτέ. (για την οποία ευθύνεται όπως φαίνεται ο αρμόδιος υπουργός εκείνη την εποχή Κος Γιακουμάτος)

Αντίστοιχα, παρόλο που ο σύλλογος κατοίκων του Ο.Χ. ανακάλυψε ότι δεν είχε γίνει καμία πρόβλεψη για εμπορικές χρήσεις, έγινε προσπάθεια το 2005 να βρεθούν χώροι για καταστήματα, και πράγματι δημοπρατήθηκαν 25 χώροι καταστημάτων, με διαγωνισμούς πλειοδοσίας. Όταν έγιναν οι δημοπρασίες ήταν τέτοιο το κλίμα οικονομικής ευφορίας, ώστε τα ενοίκια εκτοξέυτηκαν με ιδιαίτερη ευκολία, σε επίπεδα που σήμερα προκαλούν μόνο γέλιο. Η καφετέρια που έκλεισε είχε ενοίκιο κοντά 13.000 ευρώ.Νόμιζαν μερικοί ότι εδώ θα κάνουν την τύχη τους,ως μονοπώλιο,και τους ξέβρασε η πραγματικότητα των περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων της μέσης οικογένειας του Χωριού.Ας μην ξεχνάμε ότι το Ολ. Χωριό ήταν κατά ένα τρόπο το επιχειρηματικό Ελ. Ντοράντο εκείνης της περίοδου, ένα must για μια επιχείρηση που σεβόταν τον εαυτό της.  Σε συνεντευξη του στην Ελευθεροτυπία κάτοικος του χωριού αναρωτιέται χαρακτηριστικά:«Δεν μπορώ να καταλάβω τι περίμεναν οι επιχειρηματίες και ανέβασαν τόσο πολύ τις τιμές.Ανθρωποι του μεροκάματου ήρθαμε να ζήσουμε εδώ».  Έτσι αναπόφευκτα από τα καταστήματα αυτά τα ποιο πολλά έκλεισαν λόγω των υπέρογκων ενοικίων, εξαναγκάζοντας τους κατοίκους να κινούνται εκτός ορίων του Ολ. Χωριού ακόμα και για την πιο στοιχειώδη εμπορική δραστηριότητα, μια και ένα σύνολο 10.000 ανθρώπων εξυπηρετούνται αυτή τη στιγμή, όπως μαθαίνουμε από δημοσίευση του ΒΗΜΑΤΟΣ από 6 μικρά καταστήματα και 1 καφενείο.

Η ελληνική υπνούπολη

Σήμερα το Ο.Χ. απο πρότυπος οικισμός έφτασε να χαρακτηρίζεται στην ανάλογη αρθρογραφία ως υπνούπολη παραπέμποντας ευθέως στα πιο αποτυχημένα παραδείγματα των αντίστοιχων ευρωπαικών περιπτώσεων. Την αίσθηση αυτή έρχεται να εντείνει και η ίδια η χωροθέτηση του. Η κα Βάσω Τροβά, καθηγήτρια του τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κρίνει ότι το πρόβλημα του Ολυμπιακού Χωριού έχει ξεκινήσει από εκεί. Δηλώνει σε άρθρο της ελευθεροτυπίας τον Απρίλη του 2009: «Είναι απομονωμένο και περιβάλλεται από στρατιωτικές εγκαταστάσεις, χωράφια και εργοστάσια. Του λείπει η φυσική ροή της πόλης, η διαμπερής κίνηση πεζών και αυτοκινήτων, οι περαστικοί, η απρόβλεπτη δυναμική της καθημερινότητας που εμπλουτίζει τον αστικό ιστό: Στη Βαρκελώνη έγινε ακριβώς το αντίθετο: Το Ολυμπιακό Χωριό κατασκευάστηκε ως συνέχεια της πόλης και γι’ αυτό σήμερα είναι ζωντανό κομμάτι της.» Σαν συμπλήρωση την αίσθηση απομόνωσης από τον υπόλοιπο αστικό ιστό την επιτείνει το γεγονός ότι το Ο.Χ. είναι περιφραγμένο σε όλη την έκταση του. Την περίφραξη αυτή, είναι αξιοσημείωτο ότι οι ίδιοι οι κάτοικοι επέλεξαν να διατηρηθεί, για λόγους ασφαλείας, αλλά με βάση τα σημερινά δεδομένα, με την περιοχή να τείνει να γίνει ένα νεκρό κομμάτι του αστικού ιστού του λεκανοπεδίου, η περίφραξη αυτή μόνο άστοχη μπορεί να χαρακτηριστεί, μια και η εγκληματικότητα εντος του Χωριού κυμένεται σε υψηλά επίπεδα. Θα έλεγε κανείς, και λόγω και του συμβολικού βάρους της ότι τείνει να μετατρέψει το Ολ. Χωριό στην ανεστραμμένη και τραγελαφική εκδοχή των γνωστών gated cities της Λατινικής Αμερικής. Μια περίφραξη που σκοπό έχει, όχι την αποτροπή είσοδου των κοινωνικά αποκλεισμένων στις προνομιακές ζώνες, αλλά το ακριβώς αντίστροφο, την αποτροπή της αλληλεπίδρασης των αποκλεισμένων του Ολ. Χωριού από τη δημόσια ζωή της υπόλοιπης πόλης. Μια κλειστή ζώνη για τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα.

Χρήσιμες επεξηγήσεις

Υπνούπολη: Χαρακτηρισμός που δόθηκε σε μεγάλα κομμάτια ευρωπαικών αστικών αναπλάσεων κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Πρόκειται για την πολεοδόμηση μεγάλων εκτάσεων, για τα μεσαία και κατώτερα στρώματα, με τις εφαρμογές των αρχών του zoning. Σύμφωνα με αυτές, μια πόλη χωρίζεται σε τμήματα λειτουργιών (κατοικία, εργασία, εμπόριο, διοίκηση) ξεχωριστά μεταξύ τους. Αποτέλεσμα αυτής της εφαρμογής ήταν τα πρωινά που ο κόσμος πάει στη δουλεία του η ζώνη κατοικίας να ερημώνει παντελώς, ενώ τα απογευματα, αδειάζαν οι ζώνες εργασίας, δημιουργώντας μεγάλες περιοχές ιδιαίτερα επικίνδυνες κατά τις βραδυνές ώρες. Υπνούπολη είναι η ζώνη κατοικίας, η οποία ακριβώς επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα για καμία άλλη δραστηριότητα στην περιοχή, γίνεται αβάσταχτα…βαρετή. Θεωρείται ξεπερασμένος και αποτυχημένος τρόπος πολεοδομίας. Στην Ελλάδα δεν έχει εφαρμοστεί αυτό το μοντέλο.

Gated city: Φαινόμενο που ξεκίνησε στην Λατινική αμερική, όπου οι ανώτερες τάξεις επέλεγαν την περίφραξη της ζώνης κατοικίας τους (σ.σ. καταπατώντας κατάφορα τη νομοθεσία), την περιφρούρηση της και την ελεγχόμενη είσοδο στις ζώνες αυτές.Mϊα εξαιρετική ταινία που περιγράφει την κατάσταση σε μια τέτοια πόλη είναι και η μεξικάνικη ταινία La Zona (ακούς Nar; :P)

Short Link: http://wp.me/pPn6Y-5vV

Ετικέτα: υπνούπολη, Ολυμπιακό χωριό

Posted in: Ελλάδα