Το Ζήτημα της Αλήθειας και το Χόλιγουντ

του Ιουλιανού

«Γενικά οι άνθρωποι κρίνουν περισσότερο με τα μάτια παρά με το μυαλό, γιατί ενώ όλοι βλέπουν, ελάχιστοι μπορούν να εννοήσουν. Ο καθένας βλέπει εκείνο που φαίνεται, λίγοι μπορούν να καταλάβουν την πραγματικότητα»

Μακιαβέλλι – Ο Ηγεμών κεφ. ΧVVVV

Πρόσφατα προβλήθηκε παγκόσμια μια ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ όπου  περιγράφεται η σύγκρουση ανάμεσα στον Λίνκολν με το ισχυρό πολιτικό  κατεστημένο εν μέσω Εμφύλιου Πόλεμου στην προσπάθειά του να τερματίσει την νόμιμη  δουλεία ανθρώπων.

Για την προώθηση της ταινίας γράφτηκαν και λέχθηκαν θρίαμβοι, και ο υπέροχος ηθοποιός Ντάνιελ Ντέι-Λούις παραβρέθηκε στην πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας όπου και ρωτήθηκε από «Τα Νέα» «αν το «Λίνκολν» είναι ικανό να κάνει να στραφούν τα βλέμματα του δυτικού πολιτισμού προς τις λαμπρές σελίδες της ιστορίας του και έτσι να κόψει τη φόρα προς τα κάτω που, ειδικά στην Ευρώπη, είναι κάτι περισσότερο από αισθητή»!

Και το «Βήμα» γράφει πως «το διάταγμα 13 ήταν ένας θρίαμβος της δημοκρατίας που ξεφεύγει από την Αμερικανική ιστορία και αποκτά παγκόσμια διάσταση.»

Μέσα όμως από τις πομπώδεις εκφράσεις περί «λαμπρών σελίδων της ιστορίας» της «δημοκρατίας» και τους θριάμβους του «δυτικού πολιτισμού», προκύπτει ένα ζήτημα σχεδόν μυστικιστικό, διότι οι αφηρημένες έννοιες όπως δικαιώματα, ελευθερία, δημοκρατία, πολιτισμός,δεν ευνοούν την αλήθεια, η οποία ταυτόχρονα μειονεκτεί μια και δεν είναι κοινής χρήσεως όπως ο κινηματογράφος.

Το ζήτημα βέβαια της αλήθειας πάντα ήταν ένα καυτό πρόβλημα. Υπάρχει αλήθεια; Και αν υπάρχει, με ποιο τρόπο μπορούμε να την κάνουμε κτήμα μας; Κι αν μέσα από αδιάκοπη πάλη με τα σκαλοπάτια της γνώσης, που είναι σύνθετα και περίπλοκα, καταφέρουμε να φτάσουμε στην αλήθεια αυτή θα είναι απόλυτη ή σχετική;

Όπως και να έχει η κατάκτηση της αλήθειας είναι μια αγωνιστική διαδικασία και το απόλυτο μένει κρυμμένο σχεδόν σε όλους μας. Ωστόσο μέσα από την πορεία ανακάλυψης μικρών, μερικών και σχετικών αληθειών μπορούμε να πλησιάσουμε την απόλυτη αλήθεια. Και πάλι όμως αυτή θα έχει δυο όψεις: την αντικειμενική και την υποκειμενική, και θα σχετίζεται με την κοινωνική θέση και την τοποθέτηση των ερμηνειών.

Οι Σκλάβοι

Η δημιουργία του αμερικανικού έθνους στηρίχτηκε στην κατάκτηση αχανών εδαφών από τους γηγενείς κατοίκους τους. Όπως περιγραφικότατα έθεσε το θέμα ο αμερικάνος ιστορικός Thomas Bailey, οι πρώτοι Αμερικανοί «συγκέντρωσαν την προσοχή τους  στο έργο της υλοτόμησης δέντρων και Ινδιάνων και στο έργο της συμπλήρωσης συνόρων». Μάλιστα ο  Αμερικανός «ουμανιστής» του 17^ου αιώνα -χαρακτηρισμός που του απόδωσαν οι σύγχρονοί του- και ιδρυτής του διεθνούς δικαίου Hugo Grotius, γράφει: «ο πιο δίκαιος πόλεμος είναι αυτός των αγρίων κτηνών, ο επόμενος αυτός κατά ανθρώπων που είναι όμοια με κτήνη». Και ο πατέρας του αμερικανικού έθνους Τζωρτζ Ουάσιγκτον συμπληρώνοντας τον Grotius αναφέρει στα 1783: «η βαθμιαία επέκταση των οικισμών μας είναι βέβαιο ότι θα εξαναγκάσει τον άγριο να αποτραβηχτεί όπως ο λύκος, αφού και οι δυο είναι αρπακτικά κτήνη παρ όλον ότι διαφέρουν στο σχήμα».

Οι Ινδιάνοι όμως, όσοι τέλος πάντων είχαν απομείνει, από άποψη κόστους–ανταποδοτικότητας ήταν άχρηστοι ως σκλάβοι. Και εδώ είναι που μπαίνουν στην ιστορία οι Αφρικανοί. Για να γνωρίσουν την σκλαβιά και την ατίμωση του δουλεμπορίου.

Όμως αλήθεια, πως μπορεί κάποιος να περιγράψει την δουλεία πέρα από τους ανθρώπους που την έζησαν; Βέβαια η άποψη Αμερικανών απολογητών ιστορικών του 20^ου αιώνα είναι ότι η δουλεία αποτελούσε «ένα μεταβατικό στάδιο των νέγρων στην πορεία τους προς τον πολιτισμό.» Το δυτικό πολιτισμό εννοείται. Μην ξεχνιόμαστε. Το ότι δεν άντεχαν πάνω από 8 με 10 χρόνια εν ζωή αυτήν την πολιτιστική ανόρθωση τους έχει μηδαμινή αξία μπροστά στα ιλιγγιώδη κέρδη που έβγαζαν οι δουλοκτήτες από την δωρεάν εργασία των σκλάβων.

Η υποταγή των Αφρικανών σκλάβων λειτουργούσε και σε ψυχολογικό και σε σωματικό επίπεδο. Έπρεπε να μάθουν ότι το μαύρο χρώμα τους έκανε κατώτερους από τους λευκούς, ότι το μαύρο είναι σύμβολο υποταγής. Ότι μπροστά στον λευκό πρέπει να νιώθουν δέος και να υποτάσσονται στην δύναμη του. Ότι το συμφέρον τους ήταν να πηγαίνουν καλά οι δουλειές του αφέντη τους. Και όλα αυτά ταυτόχρονα με την πειθαρχία της σκληρής δουλειάς και τα βασανίστρια και τους ακρωτηριασμούς -κόψιμο αυτιών, διότι τα χέρια τους ήταν περιουσιακό κτήμα του λευκού αφέντη- σε όσους εκτελούσαν νωθρά τις εντολές.

Παρόλα αυτά συντονισμένες και οργανωμένες εξεγέρσεις των σκλάβων ήταν σπάνιες μα αποτελούσανε μια συνεχή απειλή. Και πώς αλήθεια αυτοί οι άνθρωποι να οργανωθούν όταν τους στοίβαζαν με άλλους που ούτε τους γνώριζαν ούτε μιλούσαν την ίδια γλώσσα και είχαν αλλά έθιμα και συνήθειες.

Όμως οι μεμονωμένες αντιδράσεις ήταν πολλές και αφορούσαν δολιοφθορές, κωλυσιεργία στην εργασία, δολοφονίες επιστατών, εμπρησμούς και αποδράσεις.

Γι αυτό και οι πολιτείες της Αμερικής συγκροτούσαν πολιτοφυλακές από σώματα ιππικού, τουφεκιοφόρων, πεζικού, που σκοπό είχαν την επίβλεψη των σκλάβων. Αυτοί που συγκροτούσαν αυτά τα σώματα προσλαμβάνονταν από την τάξη των άπορων λευκών. Για ένα ξεροκόμματο λειτουργούσαν ως ασπίδα προστασίας των πλούσιων λευκών.

Δημιουργήθηκε όμως και μια αντίσταση με τα χρόνια που δεν ήταν πολιτική ή βίαιη μα είχε να κάνει με την δημιουργία κουλτούρας που εκφράστηκε με πολλούς τρόπους μέσα στις κακουχίες την καθημερινής βάναυσης ζωής τους. Από την δημιουργία νέας θρησκείας με μίξη καθολικισμού και μαγείας, ως την μουσική το τραγούδι, τον χορό και την τέχνη, όπου οι «κατώτεροι» αυτοί Σκλάβοι μπόρεσαν να διατηρήσουν μέσα από την πολιτιστική δημιουργικότητα την ανθρώπινη υπόσταση τους.

Ο Λίνκολν

Ο Κάρολος Μαρξ σκιαγράφησε τον Λίνκολν  έτσι:

« Τα τρομερότερα, τα αιώνια, τα πιο αξιοπρόσεκτα ιστορικά διατάγματα που τα εκσφενδονίζει ενάντια στον εχθρό μοιάζουν όλα – και προσπαθεί να τα κάνει να μοιάζουν – σαν κοινές αναφορές που ανταλλάσσουν ανάμεσα τους οι δικηγόροι δυο αντιδίκων, σαν νομικές έριδες, σαν στενόμυαλα άρθρα κατηγοριών. Τον ίδιο χαρακτήρα έχει και η πρόσφατη διακήρυξη του, το πιο σημαντικό έγγραφο της αμερικανικής ιστορίας, δηλαδή η διακήρυξη για την κατάργηση της δουλείας.»

Ο  Λίνκολν που είχε εκλεγεί πρόεδρος το φθινόπωρο του 1860 εν μέσω πολιτικών συγκρούσεων Βορρά-Νότου, σε προεκλογική ομιλία του στο νότιο Ιλινόις είπε:

«Δεν είμαι και δεν υπήρξα ποτέ υπέρμαχος της επιβολής με οποιανδήποτε τρόπο της κοινωνικής και πολιτικής ισότητας μεταξύ της λευκής και της μαύρης φυλής. Δεν υπήρξα ποτέ υπέρμαχος της παραχώρησης στους μαύρους του εκλογικού δικαιώματος και του δικαιώματος να ορίζονται ως ένορκοι, ούτε του δικαιώματος να εκλέγονται σε δημόσια αξιώματα ούτε του  δικαιώματος να συνάπτουν γάμους με λευκούς.

Οι δυο φυλές θα πρέπει για όσον καιρό συνυπάρχουν, η μια να είναι σε ανώτερη θέση και η άλλη σε κατώτερη. Εγώ όπως και οποιοσδήποτε άλλος, προτιμώ να βρίσκεται η λευκή φυλή σε ανώτερη θέση.»

Όμως η σύγκρουση Βορρά-Νότου ήταν αναπόφευκτη και ουδεμία σχέση είχε με τους Σκλάβους. Οι Βόρειοι, που ο ρατσισμός τους ήταν οχυρωμένος όσο και στο Νότο, επεδίωκαν οικονομική βιομηχανική επέκταση, ελεύθερη εργασία και αγορά και μια κεντρική τράπεζα που θα έλεγχαν. Οι Νότιοι υπέθεσαν ότι όλα αυτά συγκρούονταν με τον προσοδοφόρο λόγο δούλων τρόπο ζωής τους. Με την εκλογή του Λίνκολν εφτά πολιτείες αποχωρούν από την Ένωση και ο Λίνκολν τους επιτίθεται προσπαθώντας να τις ανακαταλάβει. Το αποτέλεσμα ήταν τέσσερις ακόμα πολιτείες να αποσχιστούν να ενωθούν με τις υπόλοιπες εφτά και να ιδρύσουν την Συνομοσπονδία και ο πόλεμος να γενικευτεί. Ο Αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος.

Στην πρώτη του ομιλία από την έναρξη του πολέμου ο  Λίνκολν διαβεβαίωνε τους Νότιους μα και όσους ενδιαφέρονταν: «Δεν σκοπεύω να παρέμβω, άμεσα ή έμμεσα στον θεσμό της δουλείας….Δεν έχω την πρόθεση και θεωρώ ότι δεν έχω ούτε το δικαίωμα να κάνω τέτοια παρέμβαση.»

Στο ίδιο μήκος κύματος και το ψήφησα που εγκρίθηκε το καλοκαίρι του 1861 από το Κογκρέσο της Ένωσης: «Αυτός ο πόλεμος δεν κηρύχτηκε για να ανατρέψουμε ή να επέμβουμε σε όποιο καθεστώς ισχύει σε εκείνες τις πολιτείες, αλλά για να προφυλάξουμε την Ένωση»

Να την προφυλάξουν από τι;

Μα από τους δουλοκτήτες γαιοκτήμονες που ήθελαν επέκταση της αγροτικής οικονομίας τους έναντι των βιομηχάνων επιχειρηματιών που γύρευαν την ανάπτυξη της ελεύθερης καπιταλιστικής οικονομίας.

Η Βιομηχανική επανάσταση έχει ήδη ξεσπάσει στην βόρειο Ευρώπη και οι δουλοπάροικοι εκεί είχαν μετατραπεί σε εργάτες που πουλούσαν την εργατική δύναμη τους στην βιομηχανία. Και όπου πουλιέται η εργατική δύναμη εκεί υπάρχει και ο καπιταλισμός. Η Αμερική διατηρούσε στα εδάφη της ακόμα δούλους που ναι μεν εξασφάλιζαν την φτηνή αγροτική παραγωγή, η Αμερική όμως έμενε έξω από την αγορά τοποθέτησης των βιομηχανικών προϊόντων, άρα και από το καπιταλιστικό σύστημα της γρήγορης βιομηχανικής ανάπτυξης. Παρέμενε σχεδόν φέουδο.

Μέσα σε αυτόν τον πόλεμο αναπόφευκτα οι Σκλάβοι χρησιμοποιήθηκαν και από τις δυο πλευρές ανάλογα με τα συμφέροντα τους.

Την αρχή έκαναν οι δουλοκτήτες όταν ο στρατηγός τους Τζον Φρεμόντ δήλωσε ότι οι σκλάβοι που ανήκαν σε όσους πολεμούσαν ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες θα ελευθερώνονταν.

Τότε ήταν που ο Λίνκολν άρχισε να εξαγγέλλει μέτρα κατά της δουλείας. Το Κογκρέσο ψηφίζει τον «Νόμο περί Δημεύσεων» που προέβλεπε την απελευθέρωση σκλάβων οι οποίοι ανήκαν  σε εχθρούς των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Λίνκολν δεν ήταν  πράγματι υπέρμαχος της κατάργησης της δουλείας κι ας πλάσαρε τον εαυτό του υψηλόφρων ιεραπόστολο υπέρ των αδυνάτων. Κατάλαβε γρήγορα μια και προσδοκούσε να κερδίσει ο Βορράς το παιχνίδι, πως μπορεί να βασιστεί στους μαύρους τρέφοντας τους με τις απαραίτητες ψευδαισθήσεις.

Σε ένα άρθρο του στην εφημερίδα Tribune της Νέας Υόρκης τον Αύγουστο του 1862 γράφει:

«Ο κυρίαρχος στόχος μου είναι να σώσω την Ένωση και όχι να προστατεύσω ή να αφανίσω την δουλεία. Αν μπορούσα να σώσω την Ένωση χωρίς να απελευθερώσω κανέναν σκλάβο, θα το έκανα. Αν με το να απελευθερώσω όλους τους σκλάβους μπορούσα να σώσω την Ένωση θα το έκανα επίσης. Αν προβώ σε οποιαδήποτε ενέργεια που αφορά την δουλεία και την μαύρη φυλή θα το πράξω επειδή θα ωφελήσει την Ένωση… Σε καμιά περίπτωση όμως δεν προτίθεμαι να αλλάξω την συχνά εκπεφρασμένη προσωπική επιθυμία μου για απελευθέρωση όλων των σκλάβων.»

Ευφυέστατος λογισμός. Άλλο οι επιθυμίες, άλλο το καθήκον.

Όπως σήμερα που μερικοί πονάνε από τον πόνο που αυτοί προκάλεσαν. Που θα απολύσουν μερικές χιλιάδες από το Δημόσιο γιατί νοιάζονται για τους ενάμιση εκατομμύριο ανέργους.

Ηθικό μεγαλείο.

Έτσι ο Λίνκολν με το βάρος των επιθυμιών του να του βαραίνουν την άσκηση των καθηκόντων του προχωρά τον Σεπτέμβριο του 1862 στην «Διακήρυξη της Χειραφέτησης» όπου υποσχόταν ότι θα άφηνε ανενόχλητο τον θεσμό της δουλείας σε όσες πολιτείες προσχωρούσαν στο Βορρά εντός τεσσάρων μηνών αλλιώς :

«Την 1^η Ιανουαρίου 1863 μ.Χ όσοι σκλάβοι βρίσκονται σε πολιτεία που έχει επαναστατήσει εναντίων των Ηνωμένων Πολιτειών θα θεωρούνται αμέσως και για πάντα ελεύθεροι.»

Δηλαδή μπορείς να έχεις σκλάβους νόμιμα αν είσαι πιστός στις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν μπορείς να έχεις αν είσαι εχθρός. Θρίαμβος του «δυτικού πολιτισμού».

Από την «Διακήρυξη της Χειραφέτησης» προέκυψε τον Απρίλιο του 1864 η 13^η τροπολογία του συντάγματος: «Ούτε δουλεία ούτε μη εθελοντικός καταναγκασμός, εκτός εάν πρόκειται για ποινή για έγκλημα για το οποίο ο ενδιαφερόμενος θα έχει καταδικασθεί νόμιμα, δεν θα υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε οποιαδήποτε περιοχή υπό τον έλεγχο τους» προέβλεπε.

Στα μάτια όμως των φτωχών λευκών που δεν είχαν δικαίωμα να εξαγοράσουν την θητεία τους στο μέτωπο όπως μπορούσαν να κάνουν όσοι ήταν ικανοί (μεσαία τάξη και βέβαια οι πλούσιοι) πληρώνοντας 300 δολάρια, όλο αυτό έμοιαζε με έναν πόλεμο που γινόταν για τους μαύρους σκλάβους. Έτσι ξεσπά ένα όργιο βίας όχι εναντίων του κράτους, μα εναντίων των μαύρων. Σφαγές μαύρων ανδρών γυναικών και παιδιών από λευκούς που η σκληρή ζωή τους διέφερε μόνο στο βάρος των αλυσίδων. Και αυτό γιατί στους φτωχούς λευκούς ήταν αόρατες. Ιδιότητα που τις έκανε πιο ελαφριές.

Ωστόσο οι σκλάβοι στο Νότο  εξεγέρθηκαν και μαζικά εγκατέλειψαν τα εδάφη του. Πάνω από 500.000 κατέφυγαν στον βορρά και 200.000 κατετάγησαν στο στρατό. 38.000 σκοτώθηκαν.

Και με την δικιά τους συμβολή ο πόλεμος κερδίθηκε από τους Βόρειους.

Όμως η «ελευθερία» των Σκλάβων παρά την νομική κατοχύρωση, δεν τους έδωσε κανένα δικαίωμα στην ιδιοκτησία γης ούτε καν στην ενοικίαση της. Από δούλοι μετατραπήκαν σε δουλοπάροικους και το μαστίγιο του αφέντη σε μεροκάματο της πείνας. Θεσπίστηκαν νόμοι που όριζαν όρους και χρόνους εργασίας των μαύρων που η αθέτηση τους επέσυρε ποινή φυλάκισης.

Τότε είναι που ψηφίστηκε και ο «νόμος της μαθητείας» που έδωσε το δικαίωμα στα δικαστήρια να στέλνουν μαύρους κάτω των 18 σε απλήρωτη εργασία χωρίς δικαίωμα πληρωμής ως που να εξειδικευτούν, αν οι γονείς τους ήταν άνεργοι και άποροι. Εάν ο ανήλικος αρνιόταν, τον περίμενε η φυλακή. Τα μεροκάματα δε των μαύρων ήταν θεσμοθετημένα τρεις φορές κάτω από το ήδη άθλιο μεροκάματο του λευκού εργάτη. Αν βέβαια τους πληρώνανε γιατί συνήθως τους δίνανε εντολή πληρωμής που εξαργυρώνονταν μόνο σε κατάστημα που ανήκε στον ιδιοκτήτη της φυτείας, της φάρμας ή της βιοτεχνίας που εργάζονταν ο ελεύθερος μαύρος. Το βιομηχανικό κεφάλαιο έτριβε από χαρά τα ματωμένα χέρια του, και δυστυχώς οι λευκοί εργάτες πείστηκαν από τις πρακτικές αυτές ότι ο μαύρος εργάτης είναι εχθρός.

Εξαθλιωμένοι λευκοί εργάτες στρατεύτηκαν στην ρατσιστική Κου Κλουξ Κλαν που χρηματοδοτήθηκε από την οικονομική ολιγαρχία στα τέλη του 1860 αρχές ‘70 σκορπώντας  βία, δολοφονίες, λιντσαρίσματα, βιασμούς.

Και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ γνωμοδότησε στα 1883 πως «η μεμονωμένη (!) καταστρατήγηση ατομικών δικαιωμάτων δεν αποτελεί αντικείμενο της 13^ης τροποποίησης».

Ακόμα χειρότερα, ένας συνασπισμός βιομηχάνων του βορρά με τσιφλικάδες του νότου κατέφυγαν το 1896 στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ υπερασπιζόμενοι τις δημόσιες κοινωνικές διακρίσεις. Και το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «είναι θεμιτό να απομονώνονται οι μαύροι από τους λευκούς, αρκεί οι παρεχόμενες υπηρεσίες στους μεν και τους δε να είναι αντίστοιχες.»

Δηλαδή να λέμε και ευτυχώς που ο Χίτλερ δεν γεννήθηκε στις φιλελεύθερες ΗΠΑ.

Επίλογος

Η Ιστορία είναι ένας τόπος που άνετα μπορεί κάποιος να χαθεί εάν μπερδέψει την πραγματικότητα με την φαντασία. Διότι η πραγματικότητα σπάνια είναι λαμπερή όσο ο μύθος. Και ο μύθος πάντα εξαρτάται από μείζονες ιδεολογικές αλλαγές, εθνικές αντιλήψεις και συμφέροντα ακόμα και από προσωπικές πεποιθήσεις.

Έχοντας όλα αυτά κατά νου, ας απολαύσουμε την ταινία του Χόλιγουντ «Λίνκολν».

Και όταν τελειώσει  αυτή η κινηματογραφική ματιά του «δυτικού πολιτισμού προς τις λαμπρές σελίδες της ιστορίας του» σύμφωνα με «Τα Νέα» πάντα, ας θυμηθούμε ότι  εν μέσω του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ερυθρός Σταυρός μετά από απαίτηση της Αμερικανικής κυβέρνησης που πολεμούσε σκληρά τον ρατσιστή Χίτλερ, επέβαλε τον διαχωρισμό του αίματος που δώριζαν μαύροι και λευκοί για τις ανάγκες των αμερικανικών στρατευμάτων. Και ο Ερυθρός Σταυρός ανταποκρίθηκε με ζήλο απολύοντας τον μαύρο γιατρό Τσάρλς Ντρού, όταν επιχείρησε να διαμαρτυρηθεί για τον ρατσιστικό διαχωρισμό του αίματος με βάση το χρώμα του αιμοδότη. Ο Τσάρλς Ντρού ήταν ο διευθυντής της Τράπεζας αίματος του Ερυθρού Σταυρού…

Μήπως όμως η αλήθεια προφυλάσσεται μένοντας καλά κρυμμένη για να προστατευτεί από όσους δεν είναι ικανοί να την καταλάβουν;

Γι αυτούς θα υπάρχει πάντα το Χόλιγουντ.

Διαβάστε

Έκδοση Φασιστοειδούς Ιδεολογίας

Πηγές

Νίκος Ψυρούκης, Χάουαρτ Ζιν, Νόαμ Τσόμσκυ

Short URL: http://wp.me/p1pa1c-iGJ

Ετικέτα: Hollywood, Αβραάμ Λίνκολν, Εμφύλιος, Ιουλιανός, Καθεστώς Δουλείας, Σκλάβοι

Posted in: Ιστορία, Κόσμος