Το παράδοξο της Ιστορίας και ο Στάλιν

του Ιουλιανού

Οι δεκαετίες που πέρασαν πριν και μετά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο και ως το τέλος του Β¨ ήταν για την δυτική κοινωνία και τον καπιταλισμό μια εποχή καταστροφής. Μα πόλεμος σημαίνει μαζική καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων της ανθρωπότητας, του αψύχου και έμψυχου πλούτου της, υπερκατανάλωση υλικών, γρήγορη κίνηση κεφαλαίου ,ανανέωση του ίδιου παγκόσμιου συστήματος και διάσπαση των λαών μια και έχουμε έξαρση του αστικού σωβινισμού.Οι τεράστιες αποικιοκρατικές καπιταλιστικές αυτοκρατορίες πέρα από τους πολέμους συγκλονιστήκαν από οικονομικές κρίσεις εσωτερικές κοινωνικές αναταραχές μα και εξεγέρσεις στις αποικίες τους, με αποτέλεσμα να αναστραφεί η δημιουργία μιας παγκόσμιας οικονομίας , όνειρο τον τότε φιλελεύθερων- οι λέξεις είχαν ακόμα το σωστό νόημα τους – που είχαν ξεκινήσει την πορεία τους τον 19 αιώνα όχι όμως και να αμφισβητηθεί του κυρίαρχο σύστημα του αποικιοκρατικού καπιταλισμού. Τα καπιταλιστικά κράτη την εποχή εκείνη ήταν βέβαια αποικιοκρατικά. Η Αγγλία είχε κάτω από την αυτοκρατορική σημαία της το 21% του παγκόσμιου πληθυσμού και γενικά Αγγλία Γαλλία Ιταλία Ισπανία Ολλανδία και Πορτογαλία δυνάστευαν το 30% της ανθρωπότητας.

Από τα χρόνια εκείνα ακουγόταν φωνές που ζητούσαν την ένωση των κρατών που την ονόμαζαν Πανευρώπη. Ποιος θα δεχόταν όμως να βάλει στην υπηρεσία της Πανευρώπης τις αποικίες του; Τα αντίθετα αποικιοκρατικά συμφέροντα εκμηδένιζαν την τάση συνένωσης των διαφόρων τμημάτων του κεφαλαίου, άσε που αυτό θα άνοιγε και την πόρτα των αποικιών στην ηττημένη του Α πολέμου, Γερμανία.

Οι ΗΠΑ που τότε ήταν ασφαλής από πολέμους και επαναστάσεις και χωρίς καταστροφές στα εδάφη της αποκαλούσε την Γερμανία σύμμαχο και έδωσε την απαιτούμενη βοήθεια σε χρήμα τεχνογνωσία και πρώτες ύλες ώστε να ανακάμψει από την ήττα της. Πίστευαν ότι με αυτό τον τρόπο θα πετύχουν δυο παράλληλους στόχους. Και την Αγγλία μα και την Γαλλία να φέρουν σε δύσκολη θέση και να τις υποχρεώσουν να ανοίξουν τις πόρτες στις πλούσιες αποικίες τους, μα και τον διαιτητή να κάνουν ρυθμίζοντας τις αντιθέσεις και τον ανταγωνισμό του κεφαλαίου.

Η Αγγλία δεν έφερε εμπόδια στην βοήθεια των ΗΠΑ προς την Γερμανία μια και πίστευε ότι θα μπορούσε να την χρησιμοποιήσει σαν βοηθητικό σύμμαχο για την κατάκτηση των αγορών τις νιογέννητης τότε ΕΣΣΔ μα και της Κίνας και ταυτόχρονα να επιβληθεί αυτή σε ολόκληρη την Ευρώπη ώστε έτσι να έχει την δυνατότητα να αντιμετωπίσει τον πρωτοεμφανιζόμενο Αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Σε κάτι όμως οι αντιθέσεις εξανεμίστηκαν. Και αυτό ήταν η εισβολή 14 διαφορετικών εθνικών στρατών, σχέδιο του Τσόρτσιλ στα εδάφη της ΕΣΣΔ.

Η ΕΣΣΔ

Η πρόοδος και η καθυστέρηση, με τα μέτρα της Ιστορίας μετριούνται με κριτήριο το ποιος κινεί την ανθρώπινη εξέλιξη και ποιος αντιδρά σε αυτήν και είναι φορέας οπισθοδρόμησης. Στην αρχές λοιπόν του 20ου αιώνα η Ρωσία ήταν το πιο οπισθοδρομικό με απόλυτη μεσαιωνική φεουδαρχική εξουσία κράτος της Ευρώπης. Οι αναλφάβητοι λαοί της ζούσαν μέσα στον σκοταδισμό στην εξαθλίωση και σε μια κατάσταση χρόνιου υποσιτισμού. Οι αγροτικοί λαοί της δεν διέθεταν ούτε καν σιδερένιο άροτρο και το ένα τέταρτο δεν είχε ούτε άλογο ούτε βόδι για να οργώσει. Ο θερισμός δε γινόταν με το δρεπάνι.

Σε σύγκριση με την Γαλλία το Βέλγιο ή την Αγγλία ο Ρώσος χωρικός ζούσε την πρώτη εικοσαετία του 20ου αιώνα όπως τον 14ο. Και όμως ο Τσάρος πήρε μέρος στο Α πόλεμο μα όταν από τα τέλη του 1916 άρχισε η κατάσταση να γίνεται όλο και πιο τεταμένη στο εσωτερικό της χώρας, μια και η Ρωσία είχε χάσει από τα Γερμανικά στρατεύματα την Πολωνία την Λετονία και μέρος της Λιθουανίας, μα και από την εσωτερική επαναστατική κατάσταση λόγο της εξαθλίωσης του λαού. Η καμαρίλα του Τσάρου, όπου δέσποζε ο Ρασπούτιν, επιζητούσε την ξεχωριστή ειρήνη με την Γερμανία.

Αντίθετα η αστική τάξη που ήταν εξαρτημένη από χρηματιστικό κεφάλαιο της Αγγλίας και Γαλλίας, που ταυτόχρονα είχε και μεγάλες επενδύσεις στην Ρωσία και που δάνειζε και το τσαρικό κράτος, πίστευε πως η συνέχιση του πολέμου θα την εξυπηρετούσε γιατί κάτω από τις λαϊκές αντιδράσεις θα έπεφτε ο Τσάρος. Έτσι θα απαλλασσόταν η αστική τάξη από την κηδεμονία του Τσάρου και ταυτόχρονα θα εκτόνωνε την επαναστατική κατάσταση με την παραχώρηση μερικών δικαιωμάτων στον λαό. Υπολόγισαν χωρίς να λάβουν υπόψη τους τους κομμουνιστές.

Έτσι εισέρχεται στην Ιστορία ο Στάλιν.

Ο Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι γεννήθηκε στο Γκόρι της Γεωργίας ήταν γιος τσαγκάρη από οικογένεια δουλοπάροικων όπως και η μητέρα του Εκατερίνα. Στην διάρκεια τον πέντε χρόνων που ήταν μαθητής στο Δημοτικό ξεχώρισε για την ευφυΐα του και για την φωτογραφική του μνήμη κάτι που του άνοιξε την πόρτα στην ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση και στο τότε σημαντικότερο ίδρυμα της Γεωργίας, την Θεολογική σχολή Τιφλίδας. Εκεί και με την τριβή του με γόνους των ανώτερων τάξεων που όμως ήταν ριζοσπάστες για την εποχή τους έρχεται σε επαφή με τα συγγράμματα του Μαρξ.

Η εξέλιξη του είναι γνωστή.

Είναι; Ή μήπως τα υποθετικά σενάρια είναι απείρως καλύτερα τα πραγματικά;

Εάν δε αγνοούν και τον παγκόσμιο, συνεχώς μεταβαλλόμενο, συσχετισμό δυνάμεων ,τις κοινωνικές και οικονομικές αντιθέσεις,πολιτικά αδιέξοδα με βάση τα δεδομένα των καιρών, ακόμα και θεωρητικές ανεπάρκειες μια και ο κομμουνισμός επιχείρησε να εφαρμοστεί σε κατεστραμμένες και εξουθενωμένες περιοχές μα και τόσα αλλα,τοτε είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τις αλήθειες μας;

Το ιδεολογικό γεγονός πάντως είναι ότι ο Μαρξ έγκαιρα είδε ότι ένα κράτος που ενσαρκώνει την πολιτική εξουσία της όποιας άρχουσας τάξης σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να έχει σχέση με την εργατική επανάσταση.Σε αντίθεση όμως με τους αναρχικούς υποστήριξε ότι η εργατική επανάσταση δεν είναι σε θέση να καταργήσει αμέσως την πολιτική εξουσία.

Όμως τις αποφάσεις των ανθρώπων έχουν αξία αν τις δούμε μέσα από την ιστορική έρευνα του κάθε φορά δοσμένου ιστορικά κοινωνικό –οικονομικού σχηματισμού που εξελίσσεται αδιάκοπα και των γεγονότων που το συνοδεύουν. Με αυτό το σκεπτικό,πέρα και πάνω από τον Στάλιν ο αντίκτυπος της Οκτωβριανής επανάστασης ήταν παγκόσμιος. Όντας το έναυσμα μιας νέας πορείας στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.
Εχθρός του ιμπεριαλιστικού κόσμου, εχθρός της νεοαποικιακής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.

Πανευρώπη

Και όλα αυτά έγιναν την ώρα που οι καπιταλιστικές χώρες σπαράσσοντας από αντιθέσεις και ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποια χώρα θα έπαιζε τον ηγεμονικό ρόλο στην διαδικασία δημιουργίας της Ένωσης. Και το όλο ζήτημα των ανταγωνιστών γινόταν ακόμα πιο περίπλοκο γιατί συνδεόταν και με την προετοιμασία τους για την νέα παγκόσμια σύρραξη. Ωστόσο η Γερμανία με την αμέριστη συμπαράσταση του χρηματιστικού αμερικανικού κεφαλαίου γινόταν όλο και πιο ισχυρότερη. Η όλη η τάση για ενοποίηση έτσι προσέκρουε στην αποφασιστική αντίδραση των ΗΠΑ.

Η Πανευρώπη μετατρέπονταν σε ένα από τα στοιχεία της διαδικασίας για την έκρηξη του δευτέρου πολέμου.

Με την άνοδο δε των φασιστών στην εξουσία και την έντονη στρατικοποίηση του κράτους με την ιδεολογική κάλυψη του εθνικοσοσιαλισμού,( εθνικός κρατικομονοπολιακός καπιταλισμός), έδωσε την δυνατότητα στον Γερμανικό ιμπεριαλισμό να επιχειρήσει την ενοποίηση της Ευρώπης –το κύριο σύνθημα των ναζιστών- κάτω από την μπότα του με κύριο στόχο να στρέψει αυτήν την ένωση τόσο ενάντια στην ΕΣΣΔ όσο και στον ευεργέτη της Γερμανίας ΗΠΑ. Μα η Γερμανία δεν μπορούσε να προχωρήσει τόσο μακριά αν οι άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δεν παίζανε το παιχνίδι που παίξανε.

Ο Sammer Welles αμερικανός γερουσιαστής έγραψε ότι : «Σε εκείνα τα προπολεμικά χρόνια οι εκπρόσωποι των σημαντικών χρηματιστικών και εμπορικών κύκλων των δυτικών δημοκρατικών χωρών ήταν σταθερά πιπισμένοι ότι ο πόλεμος ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και στην Γερμανία θα μπορούσε να ήταν ευνοϊκός για τα συμφέροντα τους. Υπολόγιζαν στο γεγονός πως σίγουρα η Ρωσία θα νικηθεί και ταυτόχρονα θα εξαφανιζόταν ο κομμουνισμός. Ακόμα υπολόγιζαν πως η Γερμανία θα ήταν εξασθενημένη και έτσι δεν θα αποτελούσε απειλή για τα συμφέροντα τους» (Sammer Welles: The time of Decision. Σελ 321.)

Τα Γεγονότα

Το Μάρτη του 1936 τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη της Ρηνανίας.

Στις 11 Μαρτίου του 1938 οι εφημερίδες της Ευρώπης κατακλύζονται από την είδηση ότι οι κομμουνιστές ετοιμάζουν εξέγερση στην Αυστρία μετά από δυο μέρες και ως εκ θαύματος η Βερμαχτ προσαρτά την χωρά στην Γερμανία. Ο Τσάμπερλαιν αφήνει ανεμπόδιστο τον Χίτλερ και τον σπρώχνει προς την ανατολή. Είναι η συμφωνία του Μονάχου τον Σεπτέμβριο του 1938, όπου Τσάμπερλαιν και Νταλαντιέ διαμελίζουν την Τσεχοσλοβακία και παραχωρούν το ένα κομμάτι της στον Χίτλερ.

«Έφερα την ειρήνη στην γενιά μας» διαλαλεί μετά την συμφωνία ο Τσάμπερλαιν.

Στο τέλος ομως του 1938 η ναζιστική Γερμανία άρχισε διπλωματική επίθεση κατά της Πολωνίας, δημιουργώντας τη λεγόμενη κρίση του Ντάντσιχ.
Ο Γάλλος στρατηγός Γκαμελέν έλεγε: «Οι κύριοι αυτοί θελαν αντί του πολέμου ενάντια στη χιτλερική Γερμανία πόλεμο ενάντια στην ΕΣΣΔ.» (Camelin: Servir La Guerre σελ 199).

Σωστό μια και ο Χίτλερ στις 19-3-39 καταλαμβάνει ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία. Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση Ε. Μπένες της Τσεχοσλοβακίας δε δέχτηκε τη βοήθεια της ΕΣΣΔ. Στη συνέχεια ο Χίτλερ κατέλαβε την περιοχή Μέμελ της Λετονίας και επέβαλε στη Ρουμανία υποδουλωτικό «οικονομικό» σύμφωνο.

Στις 19-10-39 Αγγλία Γαλλία και Τουρκία υπογράφουν συμφωνία συμμαχίας ενάντια στην ΕΣΣΔ. Παρά τις εκλύσεις και τις προτάσεις του Μολότοφ όλοι κρατάνε απομονωμένη την ΕΣΣΔ. Οι δρόμοι είναι κλειστοί.

Τον Ιούλη του 1939, Αγγλία και Ιαπωνία υπογράφουν συμφωνία, με την οποία η Αγγλία αναγνώριζε τις ιαπωνικές κατακτήσεις στην Κίνα και οι ΗΠΑ παρέτειναν για 6 μήνες την ακυρωμένη προηγούμενη εμπορική συμφωνία τους με τους Ιάπωνες.

Τον Ιούνιο δε του 1939 Αγγλία και Γερμανία είχαν συνεχή διπλωματικές επαφές, με τον Hudson οι Άγγλοι με τον Wohltat οι Γερμανοί . Σκοπός της Αγγλίας ήταν να προστατεύσει τα συμφέροντα της από τις ΗΠΑ δίνοντας κάποιες σφαίρες επιρροής στην Γερμανία.

Τον Αύγουστο του 1939 η Ιαπωνία εισβάλει στα εδάφη της ΕΣΣΔ από την Μογγολία. Τα στρατεύματα του Στάλιν σπρώχνονται εκεί. Και είναι τότε που ο Στάλιν υπογράφει το σύμφωνο μη επίθεσης με τον Χίτλερ στις 23 Αυγουστου του 39. Σύμφωνο που επιτρέπει στην ΕΣΣΔ να τσακίσει την Ιαπωνία (55.000 νεκροί Ιάπωνες) και βοήθησε στην αναδιοργάνωση του Στρατού. Ταυτόχρονα ο Χίτλερ με όπλο το σύμφωνο προσπάθησε να εκβιάσει της δυτικές δυνάμεις για περισσότερες παραχωρήσεις. Και το πράγμα φαινόταν ότι πήγαινε κατά κει αν κρίνουμε από την περίοδο αυτή που η Αγγλία κήρυξε τον πόλεμο στην Γερμανία και που έμεινε γνωστή ως ο «Γελοίος Πόλεμος» (Drole de Guerre) γιατί, παρά την κήρυξη πολέμου, η μια μερίδα των εμπολέμων, οι σύμμαχοι δεν έπαιρνε μέρος σε πόλεμο εναντίον της Γερμανίας.!

Στις 9 Απριλίου του 1940 οι Γερμανοί, για να εκμεταλλευθούν τα λιμάνια της, εισέβαλαν στη Νορβηγία. Πάλι τίποτα, Γάλλοι και Άγγλοι αποχωρούν.

Στις 10 Μαΐου του 1940 οι Γερμανοί εισβάλουν στην Γαλλία. Την ίδια μέρα ο Τσάμπερλαιν παραιτείται. Πρωθυπουργός ο Τσώρτιλ και αλλαγή πολιτικής.

Σε αυτό το ιστορικό σκηνικό οι ΗΠΑ είχαν ως στόχο να κυριαρχήσουν σε χώρες της περιφέρειας και πρώτα πρώτα στις αγγλικές αποικίες. Και καθώς θεωρούσαν τον πόλεμο αναπόφευκτο, ασχέτως από τις παραχωρήσεις της Αγγλίας στην Γερμανία, το πρόβλημα τους ήταν πως θα κυριαρχήσουν στην αποικιακή αυτοκρατορία της Αγγλίας.

Ακόμη και όταν ξέσπασε ο πόλεμος οι ΗΠΑ γύρευαν από την Αγγλία η κυβέρνηση της και ο στόλος της να καταφύγει στον Καναδά και από εκεί με την «βοήθεια» των ΗΠΑ να υπερασπιστεί τα εδάφη της στην Ευρώπη και της αποικίες της.

Τώρα όμως είναι πρωθυπουργός ο Τσώρτσιλ. Και ο Τσώρτσιλ έδωσε την αρνητική απάντηση του: «Αν εμείς (χωρίς την βοήθεια σας) νικηθούμε, τότε θα έχετε ενάντια σας τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης κάτω από την ναζιστική κυριαρχία , που θα είναι πολύ πιο πολυπληθείς, δυνατότερες και καλύτερα εξοπλισμένες από ότι οι ΗΠΑ». Έδειξε δηλαδή ο Τσώρτσιλ πως έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα οι δυο κύριοι αντίπαλοι για την παγκόσμια ηγεμονία, ΗΠΑ και Αγγλία, έπρεπε να συμμαχήσουν για να μην κατακτήσει το Γ Ραιχ την Αγγλία γιατί άνοιγε η πόρτα των ΗΠΑ.

Όμως δεν ήταν η παραπάνω συμμαχία που έσωσε τον καπιταλισμό και τις κοινοβουλευτικές δυτικές δημοκρατίες. Αντίθετα ήταν η πρόσκαιρη συμμαχία μεταξύ του καπιταλισμού και του κομμουνισμού απέναντι στην Χιτλερική Γερμανία που τις έσωσε. Και επετεύχθητε ουσιαστικά από τον Κόκκινο Στρατό του Στάλιν. Η αλλόκοτη αυτή συμμαχία είναι το παράδοξο της ιστορίας που διαμόρφωσε τον αρμό του μεταπολεμικού καπιταλισμού. Χωρίς αυτήν την νίκη του Στάλιν που επιτεύχθηκε από ένα κομμουνιστικό καθεστώς το οποίο με την σειρά του ήταν καρπός της Οκτωβριανής Επανάστασης, ο δυτικός κόσμος πιθανόν σήμερα να αποτελείτο από παραλλαγές φασιστικών καθεστώτων παρά από κοινοβουλευτικά κράτη.

Πρόκειται για την ειρωνεία της Ιστορίας.

Ο κομμουνισμός του Στάλιν που ως επιδίωξη του είχε το γκρέμισμα του καπιταλισμού να τον σώζει από τα δίχτυα του φασισμού που αυτός ο ίδιος δημιούργησε! Και ήταν ο φόβος του καπιταλισμού απέναντι στον κομμουνισμό που του έδωσε το κίνητρο να αυτομεταρρυθμιστεί μετά τον πόλεμο κάνοντας τον δημοφιλή στις δυτικές κοινωνίες λόγο του οικονομικού σχεδιασμού του, που παραχώρησε κάποια δικαιώματα στους εργάτες φοβούμενος την παγκόσμια προώθηση της επανάστασης. Κάτι όμως που ο Στάλιν δεν επεδίωξε. Αντίθετα πήρε μέρος στο μοίρασμα του κόσμου σε σφαίρες επιρροής.

Σήμερα ο αδηφάγος καπιταλισμός παίζοντας μόνος χωρίς τον φόβο του αντίπαλου δημιουργεί νέες ανισότητες. Και στα κράτη της δύσης μα και στην πρώην αποικιοκρατική περιφέρεια που σήμερα ονομάζεται «αναπτυσσόμενη». Οι καπιταλιστές βέβαια παντού στον κόσμο και ως τις μέρες μας αδυνατούν να κατανοήσουν αυτά τα προβληματάκια που προκαλεί η ανισότητα, και ακόμα χειρότερα γι αυτούς δεν αντιλαμβάνονται ότι τα προβληματάκια αυτά πρέπει να επιλύονται πριν ξεσπάσει η επανάσταση. Διότι αν και όταν ξεσπάσει θα πάρει τον δρόμο της και θα επιλύσει της ανισορροπίες με τον δικό της τρόπο. Και οι επαναστάσεις δεν είναι ούτε «αγνά» ούτε «ηθικά» κινήματα. Μα πραγματοποιούνται από απελπισμένους ανθρώπους που ξεπερνούν τους εαυτούς τους.

Πηγές

• Eric Hobsbawm. Η Εποχή των άκρων.
• Νίκος Ψυρούκης: Η Ιστορία της Αποικιοκρατίας Τόμος ΣΤ.
• Νίκος Ψυρούκης: Οι ταξικοί αγώνες στην Εποχή του Καπιταλισμού Τόμος Δεύτερος.
• Ιαν Γκρέι: Stalin man of history, εκδ.Weidenfeld and nicolson

Short Link: http://wp.me/p1pa1c-gmi

Ετικέτα: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Ιωσήφ Στάλιν, Ιουλιανός, Καπιταλισμός, Ναζισμός

Posted in: Ιστορία, Κόσμος