Μετά τη χρεοκοπία του 1893

Η άνοδος της αστικής τάξης ως το χρεοστάσιο Βενιζέλου

του Ιουλιανού

[συνέχεια από την «Επίκαιρη χρεοκοπία του 1893«]

Αμέσως μετά την χρεοκοπία της Ελλάδας το 1893  δημιουργήθηκαν νέες συνθήκες μα και βαθιές εξελίξεις στην κοινωνική διάρθρωση της χώρας. Στο διάστημα αυτό έχουμε τους πολέμους στα βαλκάνια, το Γουδί,την μικρασιατική καταστροφή, τις σφοδρές εσωτερικές κοινωνικές συγκρούσεις.

Στην ελληνική δε ιστοριογραφία κυριαρχεί η άποψη ότι το Κίνημα του 1909 στο Γουδί έφερε την ελληνική αστική τάξη στην εξουσία. «Το κίνημα στο Γουδί – γράφει ο Γ. Βεντήρης μεταβάλλει τους αστούς εις ηγέτιδαν τάξιν και τους εγκαθιστά εις την πολιτικήν εξουσίαν».

Ο Κορδάτος αναφερόμενος στο Γουδί γράφει: «Η ελληνική κεφαλαιοκρατία δίνει μια οριστική μάχη με τα τζάκια και αυτή τη φορά τα βγάζει πέρα. Απ’ εδώ κι εμπρός παίρνει αυτή την κυβερνητική μηχανή στα χέρια της»

Το Γουδί έδωσε ισχυρή ώθηση στην ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού και εκσυγχρόνισε σημαντικά το πολιτικό του σύστημα. Προκάλεσε ανακατατάξεις στο μπλοκ των δυνάμεων της εξουσίας, αποδυναμώσε τα αστικοτσιφλικάδικα υπολείμματα της Τρικούπιας εξουσίας και ενίσχυσε εκείνα τα τμήματα της ελληνικής αστικής τάξης που είχαν τους ισχυρότερους δεσμούς με το δυτικοευρωπαϊκό κεφάλαιο και μπορούσαν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές που συντελούνταν στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο εκείνο το διάστημα περνούσε στο μονοπωλιακό του στάδιο.

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι προκλήθηκαν στο πλαίσιο μιας διεθνούς συγκυρίας που ευνοούσε την ανατροπή του στάτους κβο και την απομάκρυνση της ακόμα φεουδαλικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τα ευρωπαϊκά της εδάφη. Οι μεγάλες αποικιοκρατικές ευρωπαϊκές δυνάμεις προετοιμάζονταν για πόλεμο μεταξύ τους κι ο χώρος των Βαλκανίων και της Εγγύς Ανατολής αποκτούσε ζωτική σημασία για τα συμφέροντά τους.

Όλα αυτά επέτρεψαν την διαδικασία μορφοποίησης του ελληνικού καπιταλισμού.

Αποφασιστικό ρόλο έπαιξαν οι τράπεζες.Ή καλύτερα η ύπαρξη πλέον ισχυρού τραπεζικού κεφαλαίου μέσα στην χώρα και όχι στις παροικίες. Είναι η εποχή που εμφανίζονται οι πέντε μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας.

Η τράπεζα Αθηνών που ιδρύθηκε την χρονιά της χρεοκοπίας(!), η τράπεζα Λαϊκή το 1905, η Εμπορική το 1907, που μαζί με την Εθνική που ιδρύθηκε το 1841 και την Ιονική είχαν μονοπωλήσει την αγορά και συγχωνεύσει όλα τα τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου. Η Δημιουργία αυτού του λόμπι ανήκει στα κεφάλαια του ισχυρού από τότε εφοπλιστικού κεφαλαίου που είχε όπως και τώρα έδρα των επιχειρήσεων του διάφορες χώρες του εξωτερικού.

Η ιδιομορφία του ελληνικού αστικού κεφαλαίου είναι ότι υπεραναπτύσσει την θαλάσσια βιομηχανία ακριβώς γιατί μέχρι τότε η Ελλάδα λειτουργεί ως φεουδαλικό κράτος μέχρι την χρεοκοπία της και το Γουδί. Και μια και τα συμφέροντα των εφοπλιστών ήταν στην υπηρεσία της παγκόσμιας αστικής αγοράς οι βαλκανικοί πόλεμοι ήταν η ευνοϊκή συγκυρία που επέτρεψε τα γρήγορα υπερκέρδη τους μα και την κατάκτηση της εξουσίας στο πρόσωπο του Βενιζέλου.

Τα κέρδη που αποκόμισε το εφοπλιστικό κεφάλαιο,απο τα κεφάλαια που έφερε στην Ελλάδα για να ιδρυθεί το τραπεζικό σύστημα του νεοελληνικού κράτους, δεν τα τοποθέτησε στην ελληνική αγορά αλλά τα επένδυε ξανά στην θαλάσσια βιομηχανία που τόσο μεγαλύτερα κέρδη δημιουργούσε. Οι τράπεζες αυτές τροφοδοτούσαν το ελληνικό κράτος με νέα δάνεια και ταυτόχρονα χρηματοδοτούσαν το εξωτερικό εμπόριο της χώρας, πάντα με αποικιακούς όρους. Είχαν έτσι κάτω από τον έλεγχο τους την χώρα.

Δεν αμελούν δε οι τράπεζες να επενδύσουν κεφάλαια και στην παραγωγή , να ιδρύσουν βιομηχανίες και να συστηματοποιήσουν την εργατική εκμετάλλευση ιδίως μετά την είσοδο δυο περίπου εκατομμυρίων προσφύγγων, δημιούργημα της Μικρασιατικής καταστροφής. Η μάζα αυτή ήταν για το κεφάλαιο δώρο εξ ουρανού, μια μεγάλη ευκαιρία για φτηνή εργατική δύναμη και μια επίθεση εναντίων τον ντόπιων εργατών και των διεκδικήσεων του που τα χρόνια εκείνα εκδηλωνόταν με βίαιο τρόπο. Ταυτόχρονα οι ελληνικές τράπεζες έδωσαν νέα δάνεια στο ελληνικό κράτος σε συνεργασία με την Hambow Bank των άγγλων και την Speyer των Αμερικανών με τόκο 7%(!!!) πάνω σε ονομαστικό δάνειο 12 εκατομμυρίων στερλινών για την αποκατάσταση των προσφύγων. Από αυτά διατέθηκαν από τις τράπεζες 765.751, 154 στερλίνες για αυτό τον σκοπό(!!!). Δηλαδή το 5% του συνολικού δανείου.

Αντίθετα και στα χρόνια αυτά ιδρύετε η Πατραϊκή ΑΕ η Χαρτοποιία Αιγαίου, η εταιρία ηλεκτρικής παραγωγής «ΓΛΑΥΚΟΣ» και η ΠΑΟΥΕΡ ,η βιομηχανία ηλεκτρικών λαμπτήρων ΦΩΣ, η βιομηχανία πλαστικών «Γαλαξίας» , βερνικιών «ΙΡΙΣ» η Ελληνική μεταλλουργία ΑΕ, τα τσιμέντα Όλυμπος Βόλου, η ΤΙΤΑΝ και η ΗΡΑΚΛΗΣ.Οι γνωστές Καπνοβιομηχανίες και οι πλεκτοβιομηχανίες «Λαναράδες».

Που πήγαν τα λεφτά; Ρωταν και σήμερα οι απόγονοι αυτού του συστήματος.

Ταυτόχρονα η κυβέρνηση μοίρασε γη σε πρόσφυγες μα και αγρότες χρεώνοντας τους όμως με το υπέρογκο ποσόν συνολικά των 9.440.337 στερλινών.Αρα από την πρώτη στιγμή όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήταν χρεωμένοι στο κράτος. Έχοντας όμως ανάγκη άμεση και επιτακτική, χρηματοδότησης και για να καλλιεργήσουν και για να ξεχρεώσουν την «φιλανθρωπία» της κυβέρνησης μα και για να επιζήσουν κατέφυγαν στα δάνεια από την Εθνική. «Οργανωθείτε δια να σας δώση δάνεια η ΕΤΕ» ήταν τότε το διαφημιστικό σλόγκαν της. (η ορθογραφία είναι του Ι Τσουδερού από το βιβλίο του «οι γεωργικοί συνεταιρισμοί» 1960)

Στα τέλη τις δεκαετίας του 1920 το αποτέλεσμα όλων αυτών των πολιτικών ήταν το δημόσιο χρέος προς το εξωτερικό να εκτοξευτεί στα 8270 εκατομμύρια χρυσές δραχμές, και στους ντόπιους δανειστές το χρέος ανερχόταν σε 4.173 εκατομμύρια χρυσές δραχμές.
Σε όλα αυτά ας μην ξεχνάμε ότι ο ΔΟΕ που είχε επιβληθεί μετά την χρεοκοπία του 1893 για να «σώσει» την Ελλάδα με ληστρικούς όρους απομυζούσε το 40% των δημοσίων εσόδων.

Στο μεταξύ άλλο ένα το 43% του προϋπολογισμού πήγαινε σε τόκους και χρεολύσια των παλαιοτέρων δανείων,που είχαν προκαλέσει την πτώχευση του 1893.

Σε αυτό το εκρηκτικό μίγμα η αστική πολιτική τάξη και οι κεφαλαιοκράτες, στο διάστημα 1924-1928 ανεβοκατέβασε πέντε κυβερνήσεις και μια ανοικτή δικτατορία, αυτήν του παππού του Θεόδωρου Πάγκαλου.

Ο Γληνός έγραφε το 1927: «Δικτατορίες φασισμός οικουμενικές κυβερνήσεις, προετοιμάζουν και πραγματοποιούν την περίοδο της αστικής απολυταρχίας. Η αστική τάξη αισθάνεται για ενοχλητικές και επικίντυνες και καταργεί τις ελευθερίες ως κομμουνιστικές …. Η Άρχουσα τάξη …σήμερα όλα τα κόμματα της δίχως ουσιαστική διαφορά ταυτίζονται και συνεργάζονται.»

Η μεγάλη οικονομική κρίση, που είχε πλήξει από το 1929 τα βασικά κέντρα του καπιταλιστικού συστήματος είχε επιπτώσεις και στην Ελλάδα.. Κλείσιμο σειράς επιχειρήσεων, μεγάλη αύξηση της ανεργίας, του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού, αύξηση των φόρων, πτώση της αξίας της δραχμής… Και όμως είναι αυτήν ακριβώς η περιοδος, 1929-1932 που τα κεφάλαια των τραπεζών αυξήθηκαν κατά 57% ,και ο εμπορικός στόλων των πατριωτών εφοπλιστών αυξήθηκε 47% . Και οι δαπάνες για εξοπλισμούς έφτασε τα 8 δισεκατομμύρια δραχμές.

Μέσα λοιπόν σε αυτές τις συνθήκες πτώχευσης του κράτους είναι που ο Δροσόπουλος διοικητής της Εθνικής Τράπεζας καλεί τον λαό… «του οποίου η ευφυΐα, η σωφροσύνη η λιτότης και η καρτερία είναι όντως μεγάλαι αρεταί, αιρόμενος εις το ύψος των περιστάσεων και κωφεύων εις τας απατηλάς υποσχέσεις και κακόβουλους εισηγήσεις, θα κατανοήση πλήρως και θ ΄αποδείξη εμπράκτως ότι οι λαοί μόνον δια σιδηράς πειθαρχίας εις τας νομίμους κυβερνήσεις αυτών, δι αόκνου και επι-μόχθου εργασίας, δι΄ αυστηράς οικονομίας, δια περιο-ρισμού όχι μόνον των δαπανών, αλλά και των αναγκών, δια συνέσεως και εν πατριωτισμώ δύνανται να προαχθώσι και να ευημερησώσι» (αρχείο Εθνικής τράπεζας 1931 σελίδα ΧΧΧVΙΙ διατήρησα την ορθογραφία.)

Τότε είναι που ο Βενιζέλος έβαλε σε εφαρμογή τον νόμο 4229/1929 το γνωστό Ιδιώνυμο για να στραφεί η νομοθεσία άρα το κράτος εναντίων του ΚΚΕ. Λίγο αργότερα τον Μαιο του 1932 που κήρυξε το χρεοστάσιο για την χώρα έλεγε στην βουλή… «όταν η χώρα διατελή υπό εκτάκτους περιστάσεις αι πρωσωπικαί ελευθερίαι, πρέπει να περιορίζονται εις το προσήκον μέτρον». Στις 31 Αυγούστου 1931 έκλεισε ο «Ριζοσπάστης» με δικαστική απόφαση.

Και από την επόμενη κυβέρνηση Τσαλδάρη αποφασίστηκε η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων, των ταχυδρομείων και των τηλέγραφων και η αποζημίωση όσων πατριωτών είχαν καταθέσεις σε χρυσό και σε ξένο συνάλλαγμα και ζημιώθηκαν από τη δραχμοποίησή τους και το χρεοστάσιο Βενιζέλου.

Αυτό ήταν το κλίμα ώσπου να σχηματιστεί η φασιστική κυβέρνηση, από τον I. Μεταξάς, σε συνεργασία με τον εκπρόσωπο της βρετανικής κυβέρνησης, πρεσβευτή στην Ελλάδα Ουάτερλοου, με τα Ανάκτορα, με αστούς πολιτικούς (των Λαϊκών και των Φιλελευθέρων), καθώς και με τον εκδότη της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα» Δημήτρη Λαμπράκη.

Για άλλη μια φορά θα επαναλάβω πως αν σε ορισμένους από μας η ιστορία του τότε μας δημιουργεί συνειρμούς που σχετίζονται με το σήμερα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ιστορία στα όρια του ίδιου κοινωνικού συστήματος επαναλαμβάνεται είτε σαν τραγωδία είτε σαν φάρσα, ενώ σε κάθε περίπτωση η επανάληψή της αποτελεί δράμα γι’ αυτούς που καλούνται να πληρώσουν το λογαριασμό. Κι αυτοί δεν είναι άλλοι και τότε και σήμερα από τη μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία.

ΠΗΓΕΣ

• Γ Κορδατος «Μεγάλη ιστορία της Ελλάδος τόμος ΧΙΙΙ»
• Ν Ψυρουκης «Ο Φασισμός και η 4η Αυγούστου»
• Χ Ευελπιδης «Οικονομική ιστορία της Ελλάδος»
• Α.Δ.Συδέρης: Η γεωργική πολιτική της Ελλάδος.

Short Link: http://wp.me/p1pa1c-g8w

Mε την τεχνική βοήθεια του Γαλαξιάρχη

Ετικέτα: 1909, χρεοκοπία, ΔΟΕ, Ελευθέριος Βενιζέλος, Ιουλιανός, Κίνημα στο Γουδί, ελληνικός καπιταλισμός, ιδιώνυμο

Posted in: Ελλάδα, Ιστορία, Οικονομία