Η επίκαιρη χρεοκοπία του 1893

του Ιουλιανού

Την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τον Χαρ. Τρικούπη έγιναν οι πρώτες προσπάθειες «δημοσιονομικής εξυγίανσης». Ορος που περιλάμβανε μεταξύ άλλων και την «αναμόρφωση του δημοσιονομικού και διοικητικού οργανισμού της χώρας, την εκβιομηχάνιση και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας». Και για να σας προλάβω, όχι η Ευελφαλια στην εργασία δεν προέρχεται από εκείνα τα χρόνια.

Την περίοδο εκείνη η ελληνική επικράτεια ή με καπιταλιστικούς όρους , ή ελληνική αγορά είχε διευρυνθεί με την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας.

Ταυτόχρονα φτιάχνονται δρόμοι, σιδηροδρομικές γραμμές, ιδρύονται δεκάδες ανώνυμες εταιρίες σε όλο το φάσμα της παραγωγής.

Ο διαμερισμός του παγκόσμιου κεφαλαίου επέτρεψε να έρθουν από το εξωτερικό κεφάλαια  και να επενδυθούν στην ελληνική αγορά. Πρώτα και κύρια από το ελληνικό παροιμιακό κεφάλαιο.

Όμως για να γίνουν όλα αυτά τα ωραία , η ιστορία μας  λέει  ότι ο Χαρ. Τρικούπης έσπευσε σε έλληνες πατριώτες τραπεζίτες όπως στον Μαυρογορδάτο και στην «Γενική Πιστωτική» τράπεζα του στην ΕΤΕ μα και  στην Ευρώπη και  ζήτησε δάνεια για την οικονομική στήριξη της ελληνικής οικονομίας.

Δηλαδή ο εσωτερικός και εξωτερικός δανεισμός και οι άνισες αποικιοκρατικές συναλλαγές ήταν ο μηχανισμός που επέτρεψε στον Τρικούπη να χρηματοδοτήσει έργα, στρατό, δημόσιο, μα κύρια την εγχώρια μα και την παροικιακή  άρχουσα τάξη.

Πέρα λοιπόν από τους άσχημους όρους δανεισμού, τα δάνεια ήταν και πηγή κερδοφορίας μα και πλουτισμού ολίγων κεφαλαιοκρατών.

Ταυτόχρονα ο Τρικούπης δεν φορολογούσε ούτε τον κινητό πλούτο μα ούτε και τα κληροδοτήματα που ανήκαν  στην χρηματική αριστοκρατία της εποχής. Χειρότερα είχε καταργήσει την δεκάτη στα αγροτικά προϊόντα , αφού οι κάτοχοι των τσιφλικιών της Θεσσαλίας μα και των Θηβών ανήκαν στον σχηματισμό που στήριζε την κυβέρνηση του.

Επί ημερών του Τρικούπη η χώρα σύναψε 7 δάνεια.

• 1880: 120 εκατομμ.λίρες
• 1884: 100 εκατομμ.λίρες
• 1887: 135 και 30 εκατομμ. λίρες
• 1889: 125 εκατομμ. λίρες
• 1890: 60 εκατομμ. λίρες

Και όλα αυτά χωρίς να λογαριάζουμε τα έντοκα γραμμάτια, τις πιστώσεις σε τραπεζογραμμάτια, ή τα προσωρινά δάνεια.

Κομβικό ρόλο ανάμεσα στους δανειστές και την δανειζόμενη Ελλάδα έπαιξαν οι έλληνες τραπεζίτες. Η Τράπεζα Κωνσταντινουπόλεως των Συγγρού, Κορωνιού και Σκουλούδη ,η «Γενική Πιστωτική» υπό τον Μαυρογορδάτο μα συμφερόντων Συγγρού,η Τραπεζα Ηπειροθεσσαλίας που με επικεφαλής το γαλλικό χρηματιστηριακό οίκο Comptoir d Escomteδιευθυντής του οποίου ήταν ο Αντώνιος Βλαστός υπάλληλος και φίλος του Συγγρού, ήταν οι κύριοι διαμεσολαβητές των Δανείων.

Ταυτόχρονα οι παραπάνω πατριώτες εκτός από την μεσολάβηση άρα και την τεράστια προμήθεια τους, δάνειζαν το Ελληνικό κράτος με επιτόκια υψηλότερα των εξωτερικών δανείων προκειμένου αυτό να εξοφλήσει ποικίλες ληξιπρόθεσμες οφειλές. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε τα σημαντικά ποσά που κατέβαλε το κράτος στις τράπεζες για έξοδα έκδοσης προμήθειας και μεσιτείας αλλά και τα κέρδη των τραπεζών για μετατροπές των δανείων μια και αυτές αγόραζαν σε χαμηλές τιμές τους τίτλους προηγούμενων δανείων μα το κράτος τους εξοφλούσε στο ακέραιο, καταλαβαίνουμε ότι ο δανεισμός του κράτους ήταν μια πολύ επικερδής υπόθεση για λίγους.

Τα κεφάλαια που επενδύθηκαν σε τμήματα υποδομών ήταν ελάχιστα σε σύγκριση των κεφαλαίων που πήγαιναν σε εξοφλήσεις τοκομεριδίων προηγούμενων δανείων.

Έτσι η Ελλάδα πτώχευσε το 1893. Και η κατάληξη αμέσως μετά και τον πόλεμο του 97 που έγινε για ευνόητους λόγους ήταν η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), από τους ξένους και ντόπιους πιστωτές της Ελλάδας, τους λεγόμενους από τότε «ομολογιούχους».  Ο ΔΟΕ  ήρθε στην Ελλάδα με τη μορφή …»οικονομικής βοήθειας». Η οικονομική «βοήθεια», που πρόσφεραν με το νέο δάνειό τους οι ξένοι τραπεζίτες στην Ελλάδα, συνοδεύτηκε με σκληρούς πολιτικούς όρους και φυσικά την παραχώρηση του δικαιώματος στους ξένους να κάνουν κουμάντο στην ελληνική οικονομία.

Με αυτόν τον τρόπο ο ΔΟΕ εξασφάλιζε για τους ξένους ομολογιούχους την τακτική είσπραξη των τοκοχρεολυσίων (των δανείων), ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο μη καταβολής τους.Η «εξυγίανση» των δημόσιων οικονομικών, στην κατεύθυνση της φτηνής διαχείρισης, επέβαλε τη σταδιακή μείωση του χαρτονομίσματος που κυκλοφορούσε για λογαριασμό του ελληνικού κράτους. (παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 30 του νόμου ΒΦΙΘ).

Την όλη επιχείρηση διάσωσης των συμφερόντων των πιστωτών στήριξε το εγγυημένο δάνειο των 151,3 εκατ. Φράγκων, το μεγαλύτερο της εποχής. Με το δάνειο αυτό καλύπτονταν η πολεμική αποζημίωση προς την Τουρκία, η κάλυψη του ελλείμματος της χώρας και η εξόφληση του κυμαινόμενου χρέους σε χρυσό.

Ταυτόχρονα η Ελλάδα παραχώρησε στο ΔΟΕ τις εξής πηγές εσόδων: Τα μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, σιγαρόχαρτου, Ναξίας σμύριδος.(τα μονοπώλια αυτά υπήρχαν ως τα μέσα του 1980) Επίσης, στο ΔΟΕ εκχωρούνταν και οι ακόλουθες πηγές εσόδων: Δασμοί των τελωνείων Λαυρίου, Πατρών, Βόλου και Κέρκυρας. Τέλος στο ΔΟΕ δόθηκε επίσης και η εποπτεία των δημοσίων υπηρεσιών που ήταν αρμόδιες για την είσπραξη των εκχωρηθέντων εσόδων. Έτσι οι προσλήψεις, οι απολύσεις, οι μεταθέσεις και οι προαγωγές των υπαλλήλων αυτών των υπηρεσιών ήταν κάτω από την έγκριση του ΔΟΕ.

Η συνταγή ήταν και είναι απλή και σίγουρη. Το κράτος λειτουργεί και με μεγάλες δαπάνες για την εξυπηρέτηση των ξένων ομολογιούχων και υπηρετεί με συνέπεια (αφού αφαιρεθούν οι κυριότεροι πρόσοδοι για εξυπηρέτηση των εξωτερικών δανείων) το φιλελεύθερο ιδεώδες της χρηστής χρηματοδότησης. Η οικονομικοκοινωνική εξέλιξη της χώρας ανάγεται σευπόθεση της ιδιωτικής οικονομίας  για την οποία οι νέες συνθήκες κρίνονται ελκυστικές.

Κι αν σε ορισμένους από μας η ιστορία του τότε μας δημιουργεί συνειρμούς που σχετίζονται με το σήμερα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ιστορία στα όρια του ίδιου κοινωνικού συστήματος επαναλαμβάνεται είτε σαν τραγωδία είτε σαν φάρσα, ενώ σε κάθε περίπτωση η επανάληψή της αποτελεί δράμα γι’ αυτούς που καλούνται να πληρώσουν το λογαριασμό. Κι αυτοί δεν είναι άλλοι και τότε και σήμερα από τη μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία.

Πηγές

• Χριστίνα Αγριαντώνη Ιστορικός (από την μελέτη «Η Ελληνική οικονομία») Δεκέμβριος 1999.
• Θανασης Μποχωτη «Η χρεοκοπία και το πολιτικό σύστημα» Ιστορικά «Eλευθεροτυπίας».
• Η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, Ριζοσπάστης

short link: http://wp.me/p1pa1c-g61

ΣΥΝΕΧΕΙΑ… ΕΔΩ

Για την τεχνική βοήθεια, Γαλαξιάρχης

Ετικέτα: 1893, Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος, Ιουλιανός, Πτώχευση, Χαρίλαος Τρικούπης

Posted in: Ελλάδα, Ιστορία, Οικονομία