Nεκρολογία για έναν… ροκ σταρ*

Posted on 8 Οκτωβρίου, 2011 11:00 πμ από

106


του Γαλαξιάρχη

Ο Στιβ Τζομπς δεν ήταν εφευρέτης. Δεν κατασκεύασε τίποτε. Ο Τζομπς ήξερε τους ανθρώπους. Όχι μόνο τους ήξερε, αλλά και τους «έπλαθε». Ήξερε να επιλέγει συνεργάτες, αλλά και να τους στίβει. Ήξερε τι θα κάλυπτε τις ανάγκες του κοινού, αλλά και να κατασκευάσει ανάγκες για το κοινό. Γνώριζε πώς να απλουστεύει το σύνθετο σε μία τεχνολογική εφαρμογή, αλλά και ταυτόχρονα μπορούσε να βγάλει το λάδι σε όλους τους συνεργάτες του για μία και μόνη λεπτομέρεια που θεωρούσε ο ίδιος σημαντική.


Χωρίς να φέρει την επανάσταση σε κάποιον τομέα της τεχνολογίας, προκάλεσε αρκετές μικρές επαναστάσεις στην εφαρμογή της στην καθημερινότητα. Και οι προσωπικοί υπολογιστές και τα mouse και τα mp3 players και τα smartphones προϋπήρχαν των αντίστοιχων συσκευών της Apple. Ούτε καν κάποια από τις συσκευές της εταιρείας ήταν συνολικά καλύτερη από τις ανταγωνιστικές της. Ούτε οι ποιοτικότερες, ούτε οι ταχύτερες, ούτε οι πιο αξιόπιστες, ούτε οι πιο πλούσια εξοπλισμένες. Σίγουρα όμως από τις ακριβότερες. Σαν κάθε μαρκετινίστας όμως που σέβεται τον εαυτό του, ο Τζομπς γνώριζε πολύ καλά ότι ένα προϊόν δεν είναι ανάγκη να είναι ικανοποιητικό σε όλα, αλλά να διακρίνεται για ένα, δύο το πολύ, σημαντικά χαρακτηριστικά του. Στο σύνθετο και ταυτόχρονα άχρωμο χώρο της τεχνολογίας (των 70s), ο Τζομπς στοιχημάτισε από την αρχή στην ευχρηστία και το design. Και κέρδισε έκτοτε σχεδόν όλα τα στοιχήματα.

Σαν καπιταλιστής ήταν κορυφαίος, από όλες τις απόψεις. Στοιχημάτισε με αποφασιστικότητα και αυταπάρνηση. Επιδίωξε να δημιουργήσει μονοπώλεια και συχνά τα κατάφερε. Αυγάτισε την περιουσία του, φλερτάροντας παράλληλα αρκετές φορές με την καταστροφή. Πλάσαρε τον εαυτό του με ζήλο και τον κατέστησε «ροκ σταρ» στον τομέα του. Έπεισε το καταναλωτικό κοινό ότι είναι ανώτερο αν χρησιμοποιεί τα προϊόντα του. Δημιούργησε στρατιές οπαδών.

Ποιοι Κινέζοι της Foxconn; Μπλουζάκι των Αμερικανών εργαζόμενων της ομάδας Macintosh εν έτει 1983.

Σαν άνθρωπος -σύμφωνα με όσα του καταμαρτυρούν οι ίδιοι οι συνεργάτες του- ήταν φριχτός. Ένας μανιακός που εκμεταλλεύτηκε αδίστακτα δικούς του ανθρώπους. Καταπίεσε αφόρητα του εργαζόμενούς του. Έφτασε σε σημείο να δημιουργεί αντίπαλες σχεδιαστικές ομάδες και να τις βάζει να σφάζονται μεταξύ τους, προκειμένου να αποδώσουν το καλύτερο τελικό προϊόν (πάντα με βάση τις πολύ στενές προδιαγραφές που ο ίδιος έθετε). Οι διαβόητες ιστορίες των εργοστασίων της Foxconn όχι μόνο δεν διαψεύδονται, αλλά η ίδια η Apple έχει ομολογήσει ότι τις γνώριζε. Κανένας ηθικός φραγμός δεν του στάθηκε εμπόδιο…

Το μεγαλύτερο επίτευγμά του ομολογουμένως δεν έχει να κάνει με τα οράματά του, αλλά με τον ίδιο του τον εαυτό. Το καλύτερο προϊόν της Apple ήταν ο ίδιος ο Τζομπς. Ο Τζομπς οραματιστής, ο Τζομπς ίνδαλμα, ο Τζομπς μεσίας. Στο αποκορύφωμα της δημοφιλίας του, κατά την πρώτη δεκαετία του 2000, σκατά να έπιανε, χρυσό θα έβγαζε. Όχι μόνο του συγχωρέθηκαν αποφάσεις που στο οπαδικό κοινό του θεωρούνταν εγκλήματα καθωσιώσεως (βλ. συνεργασία με Intel και πρόσδεση στο άρμα των PC), αλλά η αγορά αγκάλιασε ουκ ολίγες πανάκριβες συσκευές του, των οποίων τα παιδικά ελαττώματα θα έριχναν στα τάρταρα τους όχι τόσο γκλαμουράτους ανταγωνιστές του. Και αναφερόμαστε στη δεκαετία του 2000, οπότε λάθη δεν επιτρέπονται ούτε για πλάκα. Το iphone υπήρξε ένα μετριότατο κινητό με αστεία αυτονομία και αμφίβολη αξιοπιστία. Και λοιπόν; ibooks που ξέβαφαν και ξέφτιζαν, σε διπλή τιμή και μισές επιδόσεις από πιο ανθεκτικά επώνυμα notebooks. Και λοιπόν; Το δαγκωμένο μηλαράκι έκανε το θαύμα του. Ρηξικέλευθες σε έναν-δύο τομείς πλην εξωφρενικά υπερκοστολογημένες και κατά τ’ άλλα απλώς ικανοποιητικές συσκευές, λατρεύτηκαν σαν τεχνολογικά τοτέμ.

Δεν αποτελούν επιτυχία όλα τούτα; Αναμφίβολα. Με τη λέξη «επανάσταση» όμως, κανείς νηφάλιος παρατηρητής δεν θα τα χαρακτηρίσει.

ΤΙ ΚΕΡΔΙΣΕ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

  • Έπαψε να είναι γκρίζα και μονολιθική
  • Απογειώθηκε η ευχρηστία των προσωπικών υπολογιστών, κυρίως χάρη στο γραφικό περιβάλλον
  • Θεμελίωση του Desktop Publishing
  • Θεαματική βελτίωση στη χρήση και την πολυλειτουργικότητα των smartphones και άλλων φορητών συσκευών
  • Τα computer graphics μετατράπηκαν σε μία νέα μορφή κινηματογραφικής τέχνης

ΤΙ ΔΕΝ ΚΕΡΔΙΣΕ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

  • Καμία πραγματικά καινούρια εφεύρεση
  • Xρόνο στην εξέλιξή της, λόγω εμμονών σε πατέντες και την κλειστή αρχιτεκτονική της Apple
  • Μαζικότητα. Η πρώτη γενιά της Apple διακατεχόταν από «ελιτισμό» και η δεύτερη δεν ξεπέρασε το στάδιο των ακριβών γκάτζετ [σημ: μην μπερδεύετε τη μαζικότητα με την εμπορική επιτυχία]

Τι κέρδισε η ανθρωπότητα;

Τίποτε το σημαντικό. Και για τα λίγα, όπως η πιο απλή και αποτελεσματική επικοινωνία, η ανθρωπότητα πλήρωσε και με το παραπάνω το αντίτιμο. Αν θα στεκόμουν σε ένα σημείο, με αναφορά στο κέρδος του συνόλου της κοινωνίας, αυτό θα ήταν το NeXT Computer. Μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές αποτυχίες του Τζομπς, έγινε η πλατφόρμα όπου ο Tim Berners-Lee έστησε τα εργαλεία για τη χρήση του World Wide Web. Του σύγχρονου Internet. Ο πρώτος web server ήταν επίσης ένας NeXT Computer. Αυτή χαρακτηρίζω ως τη μεγαλύτερη συνεισφορά του Στιβ Τζομπς στο σύνολο της ανθρωπότητας. Ούτε το  Macintosh, ούτε τα ipod, iphone και ipad. Παρά ένα πραγματικά πρωτοποριακό workstation, πάνω στο οποίο υλοποιήθηκε το σύγχρονο Διαδίκτυο.

Ο πραγματικός κερδισμένος δεν είναι η τεχνολογία, ούτε η κοινωνία, αλλά το μάρκετινγκ, όπου η περίπτωση Στιβ Τζομπς θα διδάσκεται στις επόμενες γενιές ως μοντέλο. Από το περίφημο σποτάκιτου Ρίντλι Σκοτ για τον Mac ήταν φανερό το μεγαλείο του στην προώθηση προϊόντος. Το ότι ο Τζομπς θα καθιστούσε τα προϊόντα του σύμβολα λατρείας για εκατομμύρια καταναλωτές (σ.σ. δεν υπάρχει καλύτερος χαρακτηρισμός γι’ αυτούς) ήταν αναμενόμενο. Όμως, κάπου εκεί χάνεται ούτως ή άλλως η όποια κουβέντα για τη χρησιμότητα και την πραγματική πρόοδο της τεχνολογίας και των εφαρμογών της. Και βέβαια για την ανθρωπότητα, ούτε λόγος…

Υπάρχουν δεκάδες εφευρέτες, οραματιστές, τεχνίτες και δημιουργοί στο χώρο της τεχνολογίας σύγχρονοι του Στιβ Τζομπς και ανώτεροί του που δεν θα μνημονευτούν από τις Δυτικές κοινωνίες όπως αυτός. Δεν έγιναν και δε θα γίνουν ποτέ Κροίσοι. Για τους οποίους δεν θα φτιάξουν «εικονίσματα». Δεν θα θυμούνται καν τα ονόματά τους. Αυτό και μόνο επαρκεί για να καταδείξει ότι ο Τζομπς ήταν ο ίδιος προϊόν και μάλιστα από τα πλέον επιτυχημένα του σύγχρονου καπιταλισμού.

Κι αν κάποιοι ενοχλούνται με τη υποτιθέμενη δαιμονοποίηση του καπιταλιστικού αυτού προϊόντος και την -εξίσου υποτιθέμενη- ασέβειά μου απέναντι σε έναν νεκρό, ας προσπαθήσουν να φανταστούν τον εαυτό τους τη στιγμή που θα αποχαιρετήσει το μάταιο τούτο κόσμο ένας ακόμη πιο επιτυχημένος και με παρόμοια «συνεισφορά» στην τεχνολογία των υπολογιστών: ο Μπιλ Γκέιτς. Άραγε θα εξοργιστούν το ίδιο με τις χιλιάδες «ασέβειες» που σίγουρα θα εκστομιστούν εκείνη την ημέρα ή μήπως αρκετοί από αυτούς θα συμμετέχουν στη «σύληση» του νεκρού;

Κι αν με ρωτήσετε τι δουλειά έχουν όλοι αυτοί οι «επαναστάτες αντικαπιταλιστές» με τα ipad ανά χείρας, θα σας απαντήσω ότι ποσώς με ενδιαφέρει. Κι εγώ «κομμουνιστής με Marlboro» είμαι, κι αν αυτό σας χαλάει, σας συμβουλεύω να αναθεωρήσετε όσα πιστεύετε για την κριτική σας ικανότητα γιατί είναι -το λιγότερο- προβληματική.

Zaphod

(*) Δεν σκόπευα να γράψω κάτι για έναν άνθρωπο που θαύμαζα και απεχθανόμουν ταυτόχρονα. Όχι αμέσως μετά το θάνατό του και συνειδητά όχι, γνωρίζοντας το σκηνικό θεοποίησης που θα στηνόταν. Μοναδικός λόγος που με έκανε να γράψω τις παραπάνω αράδες, είναι για να διευκρινίσω τη θέση μου απέναντι στην αναδημοσίευση του άρθρου του Άγγελου Καλοδούκα από το Aformi.gr στον Παραλληλογράφο. Μία αναδημοσίευση που έμελλε να αποτελέσει μέσα σε δώδεκα ώρες το πιο πολυδιαβασμένο -και από τα πλέον πολυσχολιασμένα- post του μπλογκ. Επειδή δεν υιοθετώ απόλυτα την προσέγγιση του Άγγελου και ο σκοπός μου ήταν απλώς να αναρτήσω μία αντίθετη στο ρεύμα των ημερών ανάλυση για τον Τζομπς.

Short Link: http://wp.me/p1pa1c-dak

Ετικέτα: , , , , , , , , ,
Posted in: Ζωή, Κόσμος