Έχει (άραγε) όρια η σάτιρα;

γράφει η katy

 

 

Σάτιρα: λογοτεχνικό είδος, που διακωμωδεί με δηκτικό τρόπο τα δημόσια ή ιδιωτικά ήθη, χαρακτήρες ανθρώπων ή καταστάσεις.

Η σάτιρα είναι ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό – τηλεοπτικό – θεατρικό είδος και μια πολιτικο-κοινωνική πράξη.

Ο ρόλος της σάτιρας, αρχίζει εκεί όπου τελειώνει η υπομονή των ανθρώπων για τα «κακώς κείμενα» που βλέπουν γύρω τους, χωρίς να διαθέτουν άλλα μέσα για ν’ αντιδράσουν.

Γι’ αυτό και η έξαρση του είδους, σ’ έναν ορισμένο τόπο και χρόνο, με τη μορφή σατιρικών στίχων, γελοιογραφιών κτλ., συνήθως λειτουργεί ως προπομπός λαϊκών εξεγέρσεων ή επαναστάσεων. Μεγάλες πένες της ποίησης, της πεζογραφίας και του θεάτρου αφιερώθηκαν αποκλειστικά στη σάτιρα (Αριστοφάνης, Θερβάντες, Μολιέρος), ενώ σατιρικές εκλάμψεις διασχίζουν έργα επικά ή δραματικά (Όμηρος, Σαίξπηρ, Μπάυρον).

Οι επιστήμονες έχουν συμπεράνει ότι το γέλιο είναι πηγή ζωής και μακροζωίας. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να γελάσουμε. Ένα ανέκδοτο, μία κωμωδία στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο, μία επιθεώρηση (θέατρο), διάφορα απρόσμενα ευτράπελα, που συμβαίνουν σε μας ή σε άλλους, μία αστεία κατάσταση.

Ο Λάκης Λαζόπουλος μέσω της εκπομπής του Alpha «Αλ Τσαντίρι» έχει πολλάκις σατιρίσει το γάμο και τον χωρισμό της Μιμής Ντενίση, την πολιτική (;) καριέρα της Έφης Σαρρή, τον εθνικό πατριωτισμό του Κώστα Πρέκα, τη μαγκιά(;) του Νίκου Καρβέλα, τη φωνή(;) της Στέλλας Μπεζαντάκου και τη συχνή τηλεοπτική προβολή του βουλευτή Άδωνη Γεωργιάδη.

Υπάρχουν άνθρωποι που το επάγγελμά τους, είναι να μας κάνουν να γελάμε.

Μπορεί να συμφωνούμε μαζί τους, μπορεί και όχι.

Μπορεί να μας αρέσει το χιούμορ τους, μπορεί και όχι.

Όλα είναι υποκειμενικά.

Η σάτιρα όμως μπορεί να έχει όρια;

Υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν (συνήθως οι θιγόμενοι), ότι η σάτιρα, πρέπει να έχει όρια. Άλλο χλευασμός και άλλο σάτιρα λένε.

 

Ο Αντώνης Κανάκης δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του: «Ποια όρια; Ποιανού; Απαντάω σκόπιμα με ερωτήσεις στην ερώτησή σας για να υπογραμμίσω το πόσο υποκειμενικό και θολό είναι το θέμα όρια. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι η σάτιρα έχει όρια και σε καμία περίπτωση δεν αποδέχομαι τον υποκριτικό καθωσπρεπισμό που επικρατεί στα μυαλά κάποιων. Αλήθεια, δεν ξέρω αν υπάρχουν τελικά ή όχι αυτά τα όρια, ποιος τα καθορίζει και τι ακριβώς εννοεί ο οποιοσδήποτε αναφέρεται σε αυτά. Αυτό που σίγουρα ξέρω είναι πως δεν γίνεται να λειτουργεί κανένας δημιουργός ή καλλιτέχνης έχοντας στο μυαλό του όρια. Αυτός είναι ο απόλυτος ευνουχισμός ενός δημιουργού».

 

Ο Τζίμης Πανούσης, όταν ερωτήθηκε, εάν η σάτιρα έχει όρια, απάντησε:

«Ασφαλώς και τα καθορίζει αποκλειστικά και μόνο το κοινό».

 

Ο Αμερικανός σατιρικός συγγραφέας Ambrose Bierce, στο «Αλφαβητάρι του Διαβόλου», γράφει στο λήμμα “σάτιρα”:

Ξεπερασμένο είδος λογοτεχνικής σύνθεσης, στο οποίο τα κουσούρια και οι ανοησίες των εχθρών του συγγραφέα περιγράφονταν με πλημμελή τρυφερότητα. Στη χώρα μας (σημ. Αμερική), η σάτιρα δεν υπήρξε ποτέ τίποτα περισσότερο από μια καχεκτική και διστακτική ύπαρξη, γιατί η ψυχή μας είναι πνευματώδης κι ως εκ τούτου, εμείς βαθιά ανεπαρκείς. Το χιούμορ που περνάμε για σάτιρα, είναι – όπως κάθε χιούμορ – γενναιόδωρο και συμπαθητικό. Επιπλέον, τα άφθονα ελλατώματα και οι σαχλαμάρες με τα οποία οι Αμερικανοί «προικίστηκαν από το Δημιουργό», δεν είναι ευρύτατα γνωστό πως αποτελούν αξιοκατάκριτα χαρακτηριστικά. Ως εκ τούτου, ο σατιρικός συγγραφέας θεωρείται ένα πνευματώδες κάθαρμα και οι εκκλήσεις των θυμάτων του για συνενόχους, βρίσκουν πανεθνική ανταπόκριση.

 

«Σάτιρα που δεν είναι ασεβής, δεν είναι σάτιρα. Δεν έχει κανένα νόημα να σατιρίζεις του αδύναμους. Αυτό δεν είναι σάτιρα, αλλά χλευασμός. Η σάτιρα έχει στόχο τους ισχυρούς, την εξουσία. Ο Αριστοφάνης σατίριζε τον Σωκράτη, όχι τον δούλο». Απόσπασμα από “ΠΙΤΣΙΡΙΚΟΣ, σατιρικός και προπάντων ασεβής” (Εκδ. «Μαραθιά»).

 

Short Link: http://wp.me/p1pa1c-1ty

Ετικέτα: σάτιρα, Χιούμορ, katy

Posted in: Πολιτισμος, Χιουμορ